काठमाडौं । दुबई दक्षिण एसियाली मुलुकमा बसोबास गर्ने नागरिकहरुका लागि आकर्षक पुँजी लगानीको केन्द्रका रुपमा विकास हुँदै गएको छ।
अन्तर्राष्ट्रिय पत्रकारिता संगठन अर्गनाइज्ड क्राइम एन्ड करप्सन रिपोर्टिङ प्रोजेक्टले हालै सार्वजनिक गरेको ‘दुबई अनलक’ नामक प्रतिवेदनले यस्तो देखाएको हो। दुबई अनलकमा भारत, पाकिस्तान, अफगानिस्तान र इरानका मानिसहरुको नाम समावेश छ। यस्तो अवस्थामा यो प्रश्न आफ्नो ठाउँमा महत्वपूर्ण छ कि दुबईको सम्पत्ति बजारमा पुँजी लगानी किन यति आकर्षक छ ?
पाकिस्तानी र विदेशी घरजग्गाको क्षेत्रमा पूँजी लगानी गर्न चाहने मानिसहरुसँग काम गर्ने कम्पनी ‘एजेन्सी २१’ का निर्देशक शर्जिल अहमरले भने, ‘दुबई धेरै कारणले आकर्षक गन्तव्य हो, जसमध्ये पहिलो हो। जसमा आर्थिक बल छ। दुबई यसको बलियो र बलियो अर्थतन्त्रका लागि परिचित छ र त्यसैले यहाँ लगानीकर्ताहरुको भीड लाग्छ।’
तर, योमात्र कारण होइन। शर्जिल भन्छन्, ‘दुबईमा सम्पत्ति खरिद गर्नेहरुलाई करमुक्त वातावरण दिइएको छ, जसले गर्दा यसलाई आकर्षणको केन्द्र बनाइएको छ। दुबईमा सम्पत्ति भाडा पनि धेरै उच्च छ र यसले पुँजी लगानीकर्ताहरुलाई राम्रो नाफा प्रदान गर्दछ।’
शर्जिलका अनुसार दुबई एउटा महत्वपूर्ण व्यापार र पर्यटन केन्द्र पनि बनेको छ। ‘विकाससँगै यहाँ घरजग्गाको माग र भाडा पनि निरन्तर बढिरहेको छ। यहाँ घर जग्गामा विभिन्न प्रकारका सम्पत्तिहरु छन्’, शर्जिलले भने, ‘यसको दायरा अपार्टमेन्ट र भिलादेखि लिएर व्यावसायिक पसलहरु सम्म छ, जसले दक्षिण एसियाका पुँजी लगानीकर्ताहरुलाई आकर्षित गर्दछ।’
शर्जिल भन्छन्, ‘यसबाहेक पूर्वाधार, यातायात र सार्वजनिक सुविधाको उत्कृष्ट व्यवस्था कुनै पनि पुँजी लगानीकर्ताका लागि यस्तो आकर्षण हो, जसका कारण उनीहरु दुबईमा पुँजी लगानी गर्न चाहन्छन्।’
दुबईमा कार्यरत एक चार्टर्ड अकाउन्टेन्ट (सीए)ले दुबईको सम्पत्ति बजारमा पुँजी लगानी गर्नुको सबैभन्दा ठूलो कारण यहाँका नियम–कानुन रहेको बताए। ती सीएले भने, ‘केही वर्षअघिसम्म जो कोहीले पनि नगदको झोला ल्याएर दुबईमा कुनै प्रश्नबिना सम्पत्ति किन्न सक्ने अवस्था थियो र यो अवधिमा अधिकांशले दुबईमा पुँजी लगानी गरेका थिए।’
दुबईको विकासको एउटा रहस्य यो हो कि यहाँ लगानी भइरहेको पैसा कसरी र कुन स्रोतबाट आयो भनेर कसैले नसोध्ने गरेको ती सीए बताउँछन्। ‘पुँजी लगानी गर्न र स्विट्जरल्यान्डमा भन्दा यहाँ पैसा ल्याउन सजिलो थियो’, ती सीएले भने।
ती सीएका अनुसार यी अस्पष्ट नियम र नियमका कारण एफएटीएफले २०२२ मा दुबईलाई ग्रे लिस्टमा राखेको थियो र यसै वर्षको मार्चमा दुबई यो सूचीबाट बाहिरिन सफल भएको थियो। ती सीएले भने, ‘अहिले नियम परिवर्तन भएको छ र बैंकिङबाट मात्र पैसा ल्याउन सकिने भएकाले त्यति सहज छैन।
तर, समग्रमा दुबईका बैंकहरुले बैंकिङ च्यानलहरुमार्फत पैसा आउँदासम्म कहाँबाट र कसरी पैसा कमाउँछन् भनेर कसैलाई सोध्दैनन्।’
शर्जिलका अनुसार पाकिस्तान वा भारतका कुनै पनि विदेशीले दुबईमा सम्पत्ति किन्न सक्छन् तर केही नियम–कानुनलाई ध्यानमा राख्नुपर्छ। ‘पहिलो कुरा भनेको दुबईमा कानुनी रुपमा प्रवेश गर्न भिसा र राहदानी हुनु हो’, शर्जिलले भने, ‘दोस्रो कुरा यो हो कि खरिदकर्ताले आय वा आर्थिक बलको प्रमाण देखाउनुपर्छ कि उसले सम्झौता गर्न सक्छ।’
शर्जिल अहमरका अनुसार जग्गा किन्न चाहनेहरुले दुबई भूमि विभागबाट नो अब्जेक्सन सर्टिफिकेट वा एनओसी पनि लिनुपर्ने हुन सक्छ। ‘क्रेताले बैंकमा पैसा जम्मा गर्नुपर्छ र त्यसपछि आवश्यक कागजातहरु पेस गर्नुपर्छ, जसमा बिक्रीको सम्झौता समावेश हुन्छ’, शर्जिल भन्छन्, ‘दुबईमा सम्पत्ति खरिद गर्ने प्रक्रिया र यससँग सम्बन्धित नियम–कानुनहरुबारे पूर्ण रुपमा परिचित वकिल वा एजेन्टको सहयोगमा खरिदकर्ताले यो सबै काम गर्नु राम्रो हुन्छ, जसले गर्दा कुनै पनि जटिलताबाट बच्न सकिन्छ।’ –बीबीसीबाट भावानुवादित
