के तपाई बाली तथा पशुपन्छीको बीमा कसरी र को मार्फत गर्ने दोधारमा हुनुहुन्छ ? बाली तथा पशुपन्छी बीमा को मार्फत गर्ने, सम्पर्क नम्बर र सम्पर्क व्यक्ति सहितको पूर्ण जानकारी ।

कृषि प्रधान मूलुक नेपाल । यहाँ थुप्रै उर्वरभूमि रहेका छन् । कुल जनसंख्याको लगभग एक तिहाई मानिसहरु कृषिमा निर्भर छन् । तर पनि नेपालको कृषि व्यवसाय निर्भरमूखि रहेको छ । कृषि पेशा अगाल्ने यत्तिका जनसंख्या रहेको नेपालमा विडम्वना कृषि खेति प्रणालि भने परम्परागत प्रणाली नै रहेको छ । बदँलिदो समय सँगै विज्ञान प्रविधिको क्षेत्रमा पनि बृहत रुपमा विकास विस्तार भएको पाईन्छ । यसरी विकास भएका प्रविधि सँगै कृषि क्षेत्रमा पनि विभिन्न किसिमका उपकरणहरुको सृजना हुन पुगेका छन् । यस्ता उपकरणहरुको सही सदुपयोग गरेमा कृषि क्षेत्रमा विकास हुन सक्छ । नेपालको कृषि क्षेत्रमा लगानीको सुरक्षा नहुँदा कृषि पेशा प्रतिको आकर्षण घट्दै गईरहेको छ । एकातिर परम्परागत खेति प्रणालि र अर्को तिर बालीनालिमा लाग्ने किरा फट्याङ्ग्रा साथै भुक्षय, बाढि पहिरो र वन्यजन्तुको चरिचरनले बल्लबल्ल लगाएको बालिलाई क्षति पुग्ने समस्या व्याप्त रहेको छ । नेपालमा कृषि पेशा गर्ने धेरै भए पनि निर्भर प्रक्रियाको खेति, परम्परागत खेति प्रणालिले गर्दा आफनै देशलाई पनि पूर्ति गर्न सक्ने सामर्थ छैन् ।

कृषि तथा पशुपालन व्यवसायमा भएका जोखिम तथा अनिश्चितता कम गरी कृषकहरुलाई कृषि व्यवसाय तर्फ आकर्षण गर्न र कृषि क्षेत्रमा निजी तथा सहकारी लगानी बढाउन र लगानी सुरक्षित गर्न आवश्यक भएको छ । यो आवश्यकतालाई सम्बोधन गर्न नेपाल सरकारको शासकीय तथा आर्थिक सुधारको तत्कालीन कार्ययोजना, २०६९ को कृषि क्षेत्र विकास सम्बन्धी बुँदा नं. ११ मा माछा, पशुपंक्षी र कृषि उपजको व्यवसायिक उत्पादनमा जोखिम बीमा गरिदिने र सो बीमाको नेपाल सरकारले तोकिदिएको अनुदान समेत प्रदान गर्ने व्यवस्था रहेको छ ।

निश्चित प्रावधानको परिधि भित्र रही कृषकहरुले क्षतिपूर्ति पाउँछन्, जसले गर्दा कृषकलाई पर्न गएको जोखिमको न्यूनिकरण गर्न सजिलो पर्दछ । बीमा एक जोखिम हस्तान्तरण गर्ने कानूनि प्रावधान हो, यस प्रक्रियामा वीमित र बीमकका बीचमा एक आपसमा सम्झौता गरिएको हुन्छ । कृषि बीमाले सम्झौता र सर्तहरुका आधारमा बीमितमा पर्न सक्ने वा परेको जोखिमको भार लाई बहन गर्दछ । बीमालेखमा आधारित रहेर बीमकले बीमितको खेतीको रक्षावरण गर्दछ ।

औपचारिक तथा विधिवत रुपमा नेपालमा “ बाली तथा पशुपंक्षी बीमा” नेपालमा औपचारीक तथा विधिवत रुपमा “बाली तथा पशुपंक्षी वीमा” २०६९ साल माघ १ गते देखि सुरु भएको हो ।

“बाली तथा पशुपंक्षी बीमा” अन्तर्गत कृषकहरुले खेती गरेका सम्पूर्ण बालीहरु (खाद्यान्न,बाली, दलहन बाली, फलपफुल बाली, तरकारी बाली, मसला बाली, तेलहन बाली, च्याउ आदि), पालेका पशुपंक्षी, मौरी र माछाहरुको बीमा हुन्छ । यसकासाथै बीमा समितीबाट बीमालेख जारी गरी तोकिएको अन्य बाली तथा पशुपन्छीको समेत बीमा हुन्छ ।

“ बालीतथा पशुपंक्षी बीमा” कार्यमा कति वटा वीमा कम्पनीहरु संलग्न छन् ?

बीमा समितीमा दर्ता भएका १७ वटा निर्जीवन बीमा कम्पनीहरु यस कार्यमा संलग्न छन् । कृषक समुदायमा बीमा कम्पनीहरुको सहज पहुँच पुर्याउने तथा बाली तथा पशुपंक्षी बीमा व्यवसायलाई प्रवन्धन गर्नका लागि “बीमा समिती” द्वारा हरेक कम्पनीहरुलाई ३ देखि ५ वटा जिल्लाहरु कार्यक्षेत्रको रुपमा तोकिएको छ । बीमा समितीद्वारा कार्यक्षेत्र तोकिएका कम्पनीहरुलाई अन्य जिल्लाहरुमा बाली बीमा गर्न बन्देज हुने छैन ।

बाली तथा पशुपंक्षी बीमा को मार्फत गराउने ?

बाली तथा पशुपंक्षी बीमा प्रचलित कानून बमोजिम बीमा अभिकर्ताको आधारभूत तालिम लिई बीमा समितिबाट अभिकर्ताको लाइसेन्स (अनुमति पत्र ) प्राप्त व्यक्ति, संगठित संस्था,समूह आदि मार्फत गराउन सकिन्छ ।

बालीहरुको बीमा गराउँदा तराई र पहाडमा कम्तीमा कति जग्गामा खेती गरिएको हुनु पर्दछ त ?

बालीहरुको बीमा गराउँदा तराईमा कम्तीमा १ कठ्ठा जमिनमा खेती गरिएको र पहाड तथा उच्च पहाडमा कम्तीमा आठ आना (आधा रोपनी) जमिनमा खेती गरिएको हुनु जरुरी मानिन्छ ।

बाली तथा पशुपंक्षीको बीमा गराउँदा कति बीमा शुल्क (प्रिमियम) लाग्छ ?

बाली तथा पशुपंक्षीहरुको बीमा गराउँदा लाग्ने बीमा शुल्क हरेक बाली तथा पशुपंक्षी बीमा लेखमा तोकिए अनुसार हुनेछ । बिभिन्न बाली तथा पशुपंक्षीहरुको बीमा शुल्क यसप्रकार रहेको छ

बालीहरुको बीमा गराउँदा वीमाङ्क रकम के को आधारमा निकालिन्छ ?

बालीहरुको बीमा गराउँदा उत्पादन लागतको आधारमा हुने बीमाको हकमा बीमाङ्क रकम कृषि विकास मन्त्रालयले उपलब्ध गराएको उत्पादन लागतका अधिनमा रहि सम्बन्धित जिल्लाको जिल्ला कृषि विकास कार्यालयले उपलब्ध गराएको उत्पादन लागतको (खेतीखर्च) को आधारमा हुनेछ , भने उत्पादन को आधारमा हुने बीमाको हकमा बीमा लेखमा ब्यवस्था भए बमोजिम बीमाङ्क रकम कायम हुनेछ र सोही अनुसार बीमा गरिन्छ ।

बाली तथा पशुपंक्षीको बीमा गराउँदा लाग्ने बीमा शुल्क (प्रिमियम) को कति प्रतिशत नेपाल सरकारबाट अनुदान प्राप्त हुन्छ ?

कृषकहरुले वाली तथा पशुपंक्षीहरुको बीमा गराउँदा लाग्ने वीमा शुल्क (प्रिमियम) को ७५ प्रतिशत अनुदान नेपाल सरकारबाट प्राप्त हुन्छ ।

बीमा गरिएको वाली तथा पशुपंक्षीहरुको क्षती (हानी नोक्सानी) भएमा कति दाबी रकम प्राप्त हुन्छ ?

बीमा गरिएको कृषिजन्य वस्तु /पशुपन्छी आदि पूर्ण क्षति भएमा बीमाङ्क रकमको ९० प्रतिशत र आंशिक क्षति भएमा क्षतिको प्राबिधिकको मुल्याङ्कन तथा बीमालेखमा उल्लेख भए अनुसारको रकम प्राप्त हुन्छ ।

बाली तथा पशुपंक्षी बीमा गराउन कहाँ सम्पर्क गर्नु पर्दछ ?

बाली तथा पशुपंक्षी वीमा गराउन सम्बन्धित जिल्लाको जिल्ला कृषि विकास कार्यालय/जिल्ला पशु सेवा कार्यालय र सम्बन्धित महानगरपालीका,उप– महानगरपालीका, नगरपालीका,गाउपालीका तथा वडा कार्यालयमा रहेका कृषि /पशु प्राबिधिक्रहरु र तोकिएका बीमा कम्पनी वा अन्य १६ वटा निर्जीवन कम्पनीहरुसँग सम्पर्क गर्नुपर्दछ ।

बाली तथा पशुपंक्षी बीमामा दाबी सम्बन्धि विवाद भएमा के गर्नु पर्दछ ?

बाली तथा पशुपंक्षी बीमामा दाबी तथा अन्य विवाद उत्पन्न भएमा बीमा गरेको वीमालेखको प्रतिलिपी सहित ६० दिन भित्र “बीमा समिति, कुपन्डोल, ललितपुर”को ठेगानामा निवेदन दिई विवाद समाधान गर्न सकिने ब्यवस्था छ ।

बिभिन्न् बाली तथा पशुपंक्षीहरुको बीमाशुल्क यसप्रकार रहेको छ:

“बाली तथा पशुपंक्षी बीमा” गर्ने बीमा कम्पनी, तोकिएका जिल्ला र सम्पर्क व्यक्तिहरुको नाम र सम्पर्क नम्बर\

“बाली तथा पशुपंक्षी बीमा” गर्ने बीमा कम्पनी र केन्द्रिय सम्पर्क व्यक्तिहरुको नाम र सम्पर्क नम्बर

बाली तथा पशुपंक्षी बीमा सम्बन्धि महत्वपूर्ण जाकारीको (सुचना) स्रोत के हो ?

बीमा समिति,कुपन्डोल (फोन : ०१–५५२८६१८,०१–५५३८७४३, ०१–५५२१०७९)
फ्याक्स : ०१–५५२०११९
पैसा नलाग्ने फोन : १६६०–०१–५६७८९
वेभसाइट : www.bsib.org.np
ईमेल : [email protected], [email protected]