काठमाडौं । सरकारले आगामी आर्थिक वर्ष २०७९/८० को लागि व्यक्तिगत आयकरको सिमा बढाएको छ । न्युन र मध्यम आय हुनेहरुलाई करको सिमा बढाइदिएर राहत प्रदान गरिदिएको हो । सरकारले व्यक्तिगत आयकर अन्तर्गत वार्षिक चार लाख रुपैयाँसम्मको आम्दानीमा एक प्रतिशत कर लाग्दै आएकोमा अव वार्षिक ५ लाख रुपैयाँसम्म आम्दानी हुनेले एक प्रतिशत मात्रै कर तिरे पुग्छ । त्यस्तै दम्पत्तीको हकमा वार्षिक साढे चार लाख रुपैयाँमा एक प्रतिशत कर लाग्दै आएकोमा अव वार्षिक साढे ५ लाख रुपैयाँसम्मको आयमा एक प्रतिशत कर तिरे पुग्छ ।
के हो आयकर ?
कुनै पनि व्यक्ति वा निकायले प्राप्त गरेको करयोग्य आम्दानीबाट सरकारलाई बुझाउनुपर्ने रकमलाई नै आयकर भनिन्छ । राज्य अनुसार करको दायरा र व्यवस्था फरक फरक हुन सक्दछ । नेपालमा आयकर ऐन २०५८ तथा आयकर नियमावली २०५९ मा गरिएको व्यवस्थाको आधारमा सरकारले कर लिदै आएको छ ।
क-कसले कति तिर्नु पर्छ ?
आयकर ऐन २०५८ अनुसार करयोग्य आम्दानी गर्ने वा आर्थिक लाभ प्राप्त गर्ने प्रत्येक प्राकृतिक व्यक्ति तथा निकायले कर तिर्नु अनिवार्य हुन्छ । प्रत्येक व्यक्तिले आय वर्ष समाप्त भएको तीन महिनाभित्र सो वर्षको आय विवरण सम्बन्धित निकायमा बुझाउनुपर्छ । र सोहि विवरण अनुसार कर तिर्नुपर्छ ।
आइतबार संघीय संसदमा प्रस्तुत आर्थिक विध्येकमा व्यक्ति आयकरमा यस अघिको एक प्रतिशत, १० प्रतिशत, २० प्रतिशत र ३० प्रतिशतलाई यथावत राखिएको छ ।
प्रस्तावित दर अनुसार अवदेखि कुनै पनि प्रकृतिक व्यक्तिले एक वर्षमा ५ लाख रुपैयाँ रोजगारीको आयमा एक प्रतिशत कर तिरेपुग्छ । अर्थात उनिहरुले ५ हजार रुपैयाँ कर तिर्नु पर्छ । त्यस्तै दम्पत्तीको हकमा ६ लाख रुपैयाँसम्मको आयमा एक प्रतिशतका दरले ६ हजार रुपैयाँ तिरे पुग्छ ।
त्यस्तै दोस्रो सिलिङ अन्तर्गत व्यक्तिगत आयमा पहिलो ५ लाखको ५ हजार र बाँकी रहेको २ लाखको १० प्रतिशत अर्थात २० हजार रुपैयाँ सहित २५ हजार रुपैयाँ तिर्नु पर्छ । दम्पत्तीको हकमा ६ लाख रुपैयाँको ६ हजार र बाँकी २ लाखको २० हजार सहित २६ हजार रुपैयाँ तिर्नु पर्छ ।
त्यसैगरी तेस्रो सिलिङ अन्तर्गत व्यक्तिगत आयमा व्यक्तिगत तर्फ ७ लाखसम्मको २५ हजार र बाँकी तीन लाख रुपैयाँको २० प्रतिशतका दरले ६० हजार रुपैयाँ सहित ८५ हजार रुपैयाँ तिर्नु पर्छ । दम्पत्तीको हकमा ७ लाख रुपैयाँसम्मको २६ हजार र बाँकी तीन लाखको ६० हजार सहित ८६ हजार रुपैयाँ तिर्नु पर्छ ।
चौथो ३० प्रतिशतको सिलिङका लागि व्यक्तिगत तर्फ पहिलो, दोस्रो र तेस्रो सिलिङबाट ८५ हजार रुपैयाँ र बाँकी १० लाखको ३० प्रतिशतका दरले तीन लाख रुपैयाँ सहित तीन लाख ८५ हजार रुपैयाँ तिर्नु पर्छ । दम्पत्ती तर्फ भने पहिलो दोस्रो र तेस्रो सिलिङ अन्तर्गत ६० हजार ८६ हजार रुपैयाँ र बाँकी ९ लाखको ३० प्रतिशतका दरले २ लाख ७० हजार सहित तीन लाख ५६ हजार रुपैयाँ तिर्नु पर्छ ।
अन्तिम सिलिङमा भने व्यक्तिगत र दम्पत्तीको बराबर छ । २० लाख भन्दा माथि जति पनि आम्दानी हुन्छ ३६ प्रतिशतका दरले कर तिर्नु पर्छ ।
