१. नयाँ लगानीकर्ता हुनुहुन्छ भने सेयरमा लगानी गर्ने क्रममा हुनसक्ने सामान्य घाटालाई सहने मानसिकता बनाउनुहोस् । लगानीको सुरुवातमा दृढता मुलमन्त्र हो । हतोस्साही नबन्नुहोस् ।
२. लागनी गर्न डिम्याट खाता अनिवार्य खोल्नुहोस् सि–आस्वा को लागि मेरो सेयर खाता खोल्नुहोस् र लागनी गर्न पैसा सेयर कारोवार गर्न बैक खातामा जम्मा गर्नुहोस् । थोरै रकमबाट पनि तपाईले सेयरमा लगानी सुर गर्न सक्नु हुन्छ । अनुभव नै तपाईका लागि ठुलो पाठ र सिकाई हो भन्ने कुरा बुझ्नु पर्छ
३. सेयरमा लागनीको क्रममा भावनाको भरमा निर्णय नगर्नुहोस् । कसैले बजारको विषयमा व्यक्त गर्ने व्यक्तिगत विचारलाई पुरै व्यवास्ता गर्नुहोस् । खरिद र विक्रिको सामान्य नियमलाई पालन गर्नुहोस् । आजका टप लगानीकर्ताहरुबाट सिक्ने कोसिस गर्नुहोस् । उनीहरुको अनुभव भोगाईलाई तपाईलाई भविष्यमा बजारको लिडर बनाई दिन्छ ।
४. लगानी गरे पछि हुने गरे पछि हुने घाटा वा प्रतिफलको आधारमा आफूले छनोट गरेका कम्पनीको सेयरको विषयमा विश्लेषण गर्ने बानी बसाल्नुहोस् । यो बानीले तपाईलाई आफ्नो सफलता वा घाटाको प्रत्येक कारण जान्न सक्नु हुन्छ । आधारभुत र प्राविधिक पक्षको विश्लेषण गरि लगानी गर्ने सैली राम्रो नाफा हुने सेयर खरिदको मुल मन्त्र हो ।
५. सबै पैसा एउटा कम्पनीको सेयरमा लगानी नगर्नुहोस् । उक्त कम्पनी डुबेमा सबै पैसा डुब्ने सम्भावना धेरै हुन्छ । त्यसैले आफ्नो पुँजीलाई लगानी गर्दा दुई वा दुई भन्दा बढि कम्पनीमा लगानी बाड्नु होस् । जसले गर्दा एउटा क्षेत्रको सेयरको मुल्य घट्दा अर्को क्षेत्रको सेयरको मुल्य बढ्न सक्दछ । घाटा न्यूनीकरण हुन सक्दछ । भनिन्छ एउटा उखानै सबै अण्डा एउटै बास्केटमा राख्नु हुँदैन ।
६. धेरै वटा कम्पनीमा लगानी नबाड्नुहोस् किनकी सबैको सुचना लिन र समय दिन गाह्रो हुन सक्छ । यसको अर्थ हेरचाह गर्न सकिने संख्यामा मात्र लगानी गर्नुहोस् । भनिन्छ राम्ररी पालनपोषण गर्न सक्ने जति मात्र सन्तान जन्माउनु पर्दछ ।
७. लगानी योग्य सबै पूँजी एकै पटक लगानी नगर्नुहोस् , भविष्यमा आउन सक्ने राम्रो अवसरका लागि कम्तिमा ३०–४० प्रतिशत पैसा आफु सँग बचत गरि राख्नु होस्।
८. वारेन बफेट ले भने झै अरु डराएको बेला आफू लोभी हुनुहोस् । अरु लोभी भएको बेला आफू डराउनु होस् । अरु डराएको बेला किन्नु होस् र अरु लोभी भएको बेला बेच्नुहोस् ।
९. झाडीमा भएको दुईवटा चरा भन्दा हातमा भएको एउटा चरा नै उत्तम हो । भोलि धेरै खोज्नु भन्दा आज पाएको नाफा लिनु नै उत्तम हुन्छ । वर्तमान निश्चित छ भविष्य अनिश्चित छ, भुईको टिप्न खोज्दा पोल्टाको गुमाउनु पर्ला भन्ने उखान पनि भुल्नु हुँदैन ।
१०. सेयर बजार किन्ने र बेच्ने विच युद्ध हो । किन्ने किने पछि बढ्छ भन्छ र बेच्ने बेचेपछि घट्छ भन्छ । किन्नेलाई बढेमा बेच्नु छ । बेच्नेलाई घटेमा किन्नु छ ।
११. प्राविधिक विश्लेषण भन्दा बलवान आधारभूत विश्लेषण हुन्छ । यसैले प्राविधिक विश्लेणमा धेरै भर नपर्नुहोस् ।
१२. सेयर बजारमा पनि न्यूटनको तेस्रो सिद्धान्त लागु हुन्छ । हरेक क्रियाको बरावर तर विपरित प्रतिक्रिया हुन्छ । घटे पछि बढ्छ बढेपछि घट्छ ।
१३. नोक्सानमा गरेको लगानीले सबै भन्दा ठूलो शिक्षा दिन्छ । त्यसैले असफतला सबै भन्दा राम्रो शिक्षा हो ।
१४. सेयर बजारमा अर्थतन्त्रमा अधारित छ । अर्थतन्त्र सुधार भए बजार बढ्छ । अर्थतन्त्र खराब भए बजार घट्छ । त्यसैले प्रत्येक दिन पत्रपत्रिका आर्थिक पाना सधै पल्टाउनु बेस हुन्छ ।
१५. सेयरमा लगानी थोरै पैसा बाट सुरु गर्नुहोस् र धेरैको सपना देख्नुहोस् ।
१६. त्यस्तो सेयरमा लागनी गर्नुहोस् जुन किने पछि निधाउन सकियोस् ।
१७. नेप्से परिसुचक अंकमा भन्दा आफूले लगानी गरेको कम्पनीमा ध्यान दिनु होस् । नेप्से बढ्दैमा सबै कम्पनीको सेयर मुल्य बढ्छ भन्ने हुँदैन नेप्से घट्दैमा सबै कम्पनीको सेयर मुल्य घट्छ भन्ने हुँदैन ।
१८. लगानी कर्ताको सबै भन्दा चिन्ता सावाँ बचाउनु मा हुन्छ । त्यसैले लगानी गर्नु पूर्वक सावाको सुरक्षा बारे सोच्नुहोस् ।
१९. सबै भन्दा राम्रो आफै बुझेर लगानी गर्नुहोस् । सम्भव नभए मात्र लगानी व्यवस्थापक वा लगानी सल्लाहकारका सुझाव लिनुहोस् ।
२०. बजार तपाईअनुसार र तपाईले सोचे अनुसार चल्दैन त्यसैले बजार अनुसार चल्न सिक्नु पर्छ ।
कमल पन्थी
