काठमाडौं । नेपालमा हालै भएको राजनीतिक उथलपुथलले आर्थिक र वित्तीय परिदृश्यमा जोखिम बढाएसँगै सार्वभाैम क्रेडिट रेटिङ(सार्वभाैम ऋण रेटिङ) लाई पनि प्रभावित पार्न सक्ने चेतावनी अन्तर्राष्ट्रिय रेटिङ कम्पनी, फिच रेटिङले दिएको छ।
फिच रेटिङले गत वर्ष नेपालको वित्तीय र आर्थिक अवस्थाको मूल्याङ्कन गर्दै ‘डब्बल बी माइनस’ र ‘स्थिर’ रेटिङ प्रदान गरेको थियो। यो रेटिङले तत्कालीन समयमा भारतभन्दा सबल अवस्थालाइ जनाएको थियो।
बलियो बाह्य तरलता, सस्तो ब्याज दरको आन्तरिक र बाह्य ऋण भारले सार्वभाैम रेटिङमा पर्न सक्ने प्रभावलाई भरथेग गर्न सक्छ भन्ने विश्वास फिच रेटिङको छ। आर्थिक नीति निर्माणलाइ जटिल बनाउने गरी राजनीतिक असन्तुल निरन्तर भएको अवस्थामा रेटिङ मूल्याङ्कनमा दबाब पर्न सक्ने जोखिम औंल्याएको छ।
अहिले शान्ति बहाली देखिएको छ, तर पनि हामी हिंसाले सामान्य आर्थिक गतिविधिमाथि अंकुश लगाउँदै पूर्व निर्धारित आर्थिक वृद्धि दरलाई सुस्त बनाएको छ। यो अवस्थाले उपभोक्ता र व्यापारी दुबैको मनोबल खस्काएको छ। यो पृष्ठभूमिमा फिच रेटिङले मुख्य पर्यटकीय माैसममै पर्यटक आगमनको पूर्व निर्धारित कार्यक्रमहरू रद्द हुन सक्ने जोखिम पनि औंल्याएको छ।
रेटिङ एजेन्सीले मध्यम अवधिमा आर्थिक प्रभाव सामान्य रहने र पुनः अशान्ति नमच्चिने पूर्वानुमानमा आधारित भएर पर्यटकको मनोबल बढ्ने संभावना पनि अाैंल्याएको छ। राजनीतिक उथलपुथलका कारण जलविद्युत आयोजना सहितको ठूला विकास परियोजनाहरूमा कुनै खास प्रभाव परेको जानकारीमा नआएको उल्लेख गरेको छ। यसकारणले आर्थिक अवन्नतीको दबाबलाइ थेग्न मद्दत गर्नेछ।
उथलपुथलका कारण अर्थतन्त्रमा परेको प्रभावलाइ विप्रेषण आप्रवाह(रेमिट्यान्स)ले थेग्न सक्ने संभावना छ। उदाहरणका लागि दक्षिण एशियाली छिमेकी बंगलादेशमा २०२४ को सेप्टेम्बरमा भएको जनविद्रोह पनि विप्रेषण आप्रवाह ८० प्रतिशतले वृद्धि भएको थियो। तर, नेपालको हकमा पनि यही अवस्था दोहोरिएला वा नदोहोरिएला भन्ने अझै स्पष्ट हुन सकेको छैन।
हामी अशान्तिको कारण सम्भावित राजस्व आम्दानीमा कमी देख्छौं, साथै पुनर्निर्माण र चुनावबाट खर्चको दबाब, बजेट नियन्त्रण र पुनर्विनियोजन मार्फत थप खर्चलाई सम्बोधन गर्ने नयाँ अर्थमन्त्रीको प्रतिबद्धताको बावजुद, निकट अवधिको वित्तीय जोखिम खडा गरेको छ।
फिचले गत असारमा समाप्त भएको आर्थिक वर्षमा ऋण र कुल गार्हस्थ उत्पादन बीचको अनुपात करिब ४४% हुने अनुमान गरेको छ। यो ५४% को ‘डबल बी’ श्रेणीको औसतभन्दा कम हो।
नेपालसँग कुनै पनि तिर्न बाँकी रहेको व्यवसायिक विदेशी-मुद्रामा आधारित ऋण छैन। यसको बाह्य ऋण पनि अत्यधिक सहुलियत शर्तहरूमा जारी गरिएको छ। , फिच रेटिङले भनेको छ, हामी अहिलेको लागि मान्दछौं कि नेपालले यसको बहुपक्षीय र द्विपक्षीय ऋणदाताहरूबाट बलियो समर्थनबाट लाभ उठाउन जारी राख्नेछ। पाँच महिनाको ‘डबल बी’ श्रेणीको औसतको तुलनामा, लगभग १२ महिनाको वर्तमान बाह्य भुक्तानी बराबरको पर्याप्त विदेशी मुद्रा सञ्चितिले पनि पर्याप्त बाह्य तरलतालाई सहज बनाएको छ।
