काठमाडौं । नेपालमा पछिल्ला वर्षहरुमा आर्थिक उन्नति बढ्दै जाँदा व्यापारिक नेतृत्वकर्ता, जग्गाधनी र उच्च आम्दानी भएका व्यक्तिहरुको संख्या उल्लेख्य बढेको छ। यो वर्ग अब आफ्नो सम्पत्ति सुरक्षाका लागि विश्वस्तरीय वित्तीय संरक्षण चाहन्छ। यद्यपि, नेपालको परम्परागत बीमा बजारले सीमित उत्पादन र कम दाबी सीमामात्र प्रदान गर्न सकेको छ। जसले गर्दा धनी वर्गले स्थानीय बीमामा पूर्ण विश्वास गर्न सकेका छैनन्।
धनी वर्गका लागि बीमा किन महत्वपूर्ण छ ?
बीमालाई साधारणतया जोखिम अरुलाई हस्तान्तरण गर्ने माध्यम मानिन्छ। तर, उच्च वर्गका लागि यसको महत्त्व साधारण घर वा जीवन सुरक्षाभन्दा धेरै माथि हुन्छ।
जटिल र उच्च मूल्यको सम्पत्ति सुरक्षाः धनी वर्गको सम्पत्ति भनेको एउटा घर मात्र होइन; यसमा विलासी भवन, विश्वभरि छरिएका सम्पत्ति, महँगा कलाकृति, बहुमूल्य गरगहना, उच्च गतिको कार, वा निजी विमानसमेत पर्न सक्छन्। स्थानीय बीमाले यस्ता विशेष सम्पत्तिहरु को बजार मूल्यमा आधारित सुरक्षा दिन सक्दैन।
दायित्व र विशेष जोखिमः धनी व्यक्तिहरुलाई कर्मचारी दायित्व, साइबर आक्रमणबाट हुने वित्तीय क्षति, ठूला कार्यक्रमहरु रद्द हुँदा हुने नोक्सानी र अपहरण तथा फिरौती जस्ता विशेष जोखिमहरुको सुरक्षा चाहिन्छ। यस्ता जटिल व्यक्तिगतकृत कभरेजहरु नेपालमा लगभग अनुपस्थित छन्।
सम्पदाको निरन्तरताः बीमा केवल क्षतिपूर्ति नभएर यो सम्पत्तिलाई पुरानै अवस्थामा फर्काउने वा सम्पदालाई पुस्तान्तरण गर्ने दीर्घकालीन वित्तीय उपकरण हो।
स्थानीय बीमामा विश्वास नहुनुका मुख्य कारणहरु
नेपालका धनी वर्गको स्थानीय बीमा कम्पनीहरुप्रति विश्वास कमजोर हुनुका पछाडि मुख्यतया उत्पादनको अन्तर र सेवाको गुणस्तर जिम्मेवार छन्।
नेपाली बीमा र विश्वव्यापी मापदण्डबीचको फरक
दाबीको सीमा
विश्वभरः सम्पत्ति वा जोखिमअनुसार असीमित वा उच्च दाबीको सीमा हुन्छ।
नेपालमाः कम्पनीको पुँजी आधार सानो हुँदा उच्च मूल्यका सम्पत्तिहरुका लागि कम सीमा राखिन्छ।
विशेष कभरेज
विश्वभरः कलाकृति, निजी विमान वा अन्तर्राष्ट्रिय सम्पत्तिहरुका लागि विशेष बीमा उपलब्ध हुन्छ।
नेपालमाः कलाकृति, साइबर सुरक्षा, र अपहरणजस्ता जोखिमहरुका लागि विशेष बीमा योजना छैन।
दाबी भुक्तानी प्रक्रिया
विश्वभरः दाबी प्रक्रिया छिटो, प्राथमिकता दिइन्छ र मुख्य ध्यान सम्पत्तिलाई पुरानै अवस्थामा फर्काउन (च्भकतयचबतष्यल) मा हुन्छ।
नेपालमाः दाबी प्रक्रिया धीमा, कागजी प्रक्रिया बढी र सेवा मानकीकृत हुन्छ, जसले उच्च वर्गको आवश्यकता पूरा गर्न सक्दैन।
स्वास्थ्य र यात्रा
विश्वभरः जुनसुकै अस्पतालमा उपचार गर्न मिल्ने सहजीकरण सेवा सहितको विश्वव्यापी स्वास्थ्य कभरेज उपलब्ध हुन्छ।
नेपालमाः स्वास्थ्य बीमा स्थानीय अस्पतालहरु मा सीमित छ। अन्तर्राष्ट्रिय उपचारका लागि सीमित विकल्पमात्र छन्।
यी अन्तरका कारण धनी वर्गले आफ्नो सम्पत्तिको वास्तविक सुरक्षाका लागि स्थानीय बीमा कम्पनीहरुमाथि पूर्ण भरोसा गर्न सकेका छैनन्।
समाधानका उपाय र भविष्यको बाटो
नेपाली बीमा बजारलाई उच्च वर्गको आवश्यकता पूरा गर्न र उनीहरुको विश्वास जित्नका लागि निम्न तीन तहमा सुधार गर्न आवश्यक छ।
बीमा कम्पनीका लागि सुझाव
अन्तर्राष्ट्रिय साझेदारीः स्थानीय कम्पनीहरुले अन्तर्राष्ट्रिय पुनर्बीमा प्रदायकहरुसँग साझेदारी गरी आफ्नो जोखिम बहन क्षमता बढाउनुपर्छ। जसले गर्दा ठूला सम्पत्तिको बीमा गर्न सकियोस्।
विशेषज्ञ सेवाः उच्च वर्गका ग्राहकहरुलाई मात्र सेवा दिन ‘एलिट विभाग’ स्थापना गरी उनीहरुलाई व्यक्तिगतकृत जोखिम विश्लेषण र द्रुत दाबी व्यवस्थापन सेवा प्रदान गर्नुपर्छ।
नवीन उत्पादनः कला, साइबर सुरक्षा र अन्तर्राष्ट्रिय स्वास्थ्यसहितका धेरै प्रकारका सुरक्षा समेट्ने बीमा योजनाहरु बजारमा ल्याउनुपर्छ।
नियामक (नेपाल बीमा प्राधिकरण) का लागि सुझाव
क्रसबोर्डर प्रोत्साहनः नियामक निकायले सीमापार सुरक्षा र अन्तर्राष्ट्रिय दाबी व्यवस्थापनलाई सहज बनाउने नीतिगत व्यवस्था गर्नुपर्छ।
नवप्रवर्तनमैत्री नियमनः उच्च दाबीको सीमा र विशिष्ट जोखिमका लागि नयाँ बीमांकीय नियमहरु ल्याएर बीमा क्षेत्रको विकासमा सहयोग गर्नुपर्छ।
धनी उपभोक्ताका लागि सुझाव
पारदर्शिताको मागः ग्राहक आफैँले कम्पनीसँग कभरेजको स्पष्टता, विस्तृत दाबी सीमा र थपिएका सेवाहरुका बारेमा स्पष्टता माग गर्नुपर्छ।
दोहोरो कभरेजः तत्कालका लागि स्थानीय सम्पत्तिको बीमा स्थानीय कम्पनीबाट र अन्तर्राष्ट्रिय जोखिमको सुरक्षा विदेशी कम्पनीबाट लिने दोहोरो कभरेज अपनाउनु राम्रो हुन्छ।
नेपालको बीमा बजार एक महत्वपूर्ण मोडमा छ। उच्च वर्गका ग्राहकलाई आकर्षित गर्न र उनीहरुको विश्वास जित्नका लागि परम्परागत शैलीलाई त्यागेर डिजिटल प्रविधि र विश्वव्यापी मापदण्डअनुसार सेवा विस्तार गर्नु अत्यावश्यक छ। बीमा अब केवल एउटा वित्तीय साधन मात्र नभएर उच्च वर्गको विशाल सम्पत्ति र सम्पदाको रक्षा गर्ने भरपर्दो प्रणालीका रुपमा विकसित हुनुपर्छ। स्थानीय कम्पनीहरुले यो अवसरलाई समातेर आफ्नो सेवालाई आधुनिक बनाउन सकेमा बजारको दायरा फराकिलो हुने निश्चित छ।
