काठमाडौं । वैज्ञानिकहरुले अल्जाइमर रोगको कारण मानिने ‘बिटा–एमाइलोइड’ नामक चिप्लो प्रोटिनलाई मस्तिष्कबाट हटाउने नयाँ उपचार विधि विकास गरेका छन्। यो पदार्थले मस्तिष्कका कोषहरुबीचको सन्देश आदान–प्रदान रोक्ने भएकाले बिरामीमा बिर्सने, चिन्ने र सोच्ने क्षमता हराउने समस्या देखिन्छ।
नयाँ उपचारले यसै पदार्थलाई लक्षित गरी मस्तिष्क सफा गर्ने प्रक्रियालाई सक्रिय बनाउँछ। प्रारम्भिक अनुसन्धानमा यो औषधि प्रयोग गरिएका बिरामीले गुमाएको सम्झना, ध्यान र व्यवहार सुधार गरेको देखिएको छ।
यो उपचारले कसरी गर्छ काम ?
यो उपचार सूक्ष्म कण प्रयोग गरेर तयार गरिएको औषधि हो। यी कणहरुले मस्तिष्कको ‘रक्त–मस्तिष्क अवरोध’ लाई पुनःसञ्चालित गर्छन्। जसले मस्तिष्कभित्र रहेका हानिकारक प्रोटिन हटाउन मद्दत गर्छ।
वैज्ञानिकहरुका अनुसार केही मात्रा औषधि दिँदै गर्दा मस्तिष्कमा जम्मा भएका एमाइलोइड पदार्थ ५० देखि ६० प्रतिशतसम्म घटेको देखियो। यो परीक्षण चीनको वेस्ट चाइना अस्पताल, बेलायतको युनिभर्सिटी कलेज लन्डन र क्याटालोनियाको जैव–इन्जिनियरिङ संस्थाका अनुसन्धानकर्ताहरुले संयुक्त रुपमा गरेका हुन्।
औषधि पाएको मुसाहरुमा केही दिनभित्रै सम्झना सुधारिएको र व्यवहार सामान्य अवस्थामा फर्किएको पाइएको छ। उमेरका हिसाबले वृद्धावस्थाका मुसाहरुमा पनि सुधार देखिनुले वैज्ञानिकलाई मानवमा पनि सकारात्मक परिणाम आउने आशा दिएको छ।
परीक्षणका नतिजा
अनुसन्धानमा प्रयोग गरिएका अल्जाइमर मोडेल मुसाहरुमा मस्तिष्कको सम्झनासँग सम्बन्धित कार्य सामान्यजस्तै फिर्ता आएको थियो। यो सुधार उपचार सुरु गरेपछि महिनौँसम्म कायम रह्यो। वैज्ञानिकहरुको भनाइमा औषधिले रोगको गति मात्र रोकेको नभएर मस्तिष्कको संरचना र कार्य पुनःसञ्चालित गर्न मद्दत गरेको छ।
मानवीय परीक्षणको अवस्था
हालसम्मको ठूला सफलता जनावरमा आधारित अनुसन्धानमा देखिएको हो। तर, यस्तै सिद्धान्तमा आधारित केही औषधिहरु मानिसमा पनि परीक्षण भइरहेका छन्। ‘डोनानेमाब’ र ‘लेकेनेमाब’ नामका औषधिहरुले मानिसमा रोगको गति केही हदसम्म घटाउने र मस्तिष्कको एमाइलोइड पदार्थ घटाउने नतिजा देखाएका छन्। तर, स्मरण शक्ति पूर्णरुपमा फिर्ता हुने अवस्था अझै स्पष्ट छैन। आगामी वर्षहरुमा यसका विस्तृत मानवीय परीक्षणबाट यसको स्थायित्व र प्रभावकारिता मूल्यांकन गरिँदैछ।
वैज्ञानिकहरुको मत
युरोप र अमेरिकाका विज्ञहरुले यो खोजलाई स्नायुविज्ञानको टर्निङ प्वइन्ट भनेका छन्। उनीहरुको भनाइमा मस्तिष्कको अवरोध प्रणालीलाई सक्रिय पारेर प्राकृतिक सफा गर्ने क्षमता बढाउने यो प्रविधिले भविष्यमा अल्जाइमर रोगलाई रोक्न वा निको पार्न सक्ने बाटो खोल्ने सम्भावना छ।
निष्कर्ष
अल्जाइमर रोग लामो समयदेखि उपचारविहीन समस्या मानिँदै आएको थियो। तर, यो नयाँ अनुसन्धानले पहिलोपटक रोगको गति मात्र रोक्ने मात्र नभएर हराएको सम्झना र सोच्ने क्षमता पुनर्स्थापना गर्न सक्ने सम्भावना देखाएको छ।
मानवमा यसले कति प्रभाव पार्छ भन्ने कुरा अझै परीक्षणको चरणमा भए पनि यो खोजले संसारभरका करोडौँ परिवारका लागि आशाको किरण जगाएको छ।
