काठमाडौं । विश्वमा हरेक वर्ष लाखौँ मानिस रोगबाट मर्छन्। यीमध्ये धेरै घटना यस्ता छन् कि सरकारी अभिलेखमा अभिलेख नै छैनन्।
यसैबीच विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्ल्यूएचओ)ले संसारमा सबैभन्दा घातक संक्रामक रोग कुन हो र यसबाट प्रत्येक वर्ष कति बिरामी हुन्छन् भन्नेबारे खुलासा छ। मंगलबार प्रकाशित डब्ल्यूएचओको प्रतिवेदनअनुसार २०२३ मा क्षयरोगले कोभिड–१९ लाई प्रतिस्थापन गर्ने तयारी गरेको छ । हाल क्षयरोग सरुवा रोगका कारण हुने मृत्युको सबैभन्दा ठूलो कारण बनेको छ । प्रतिवेदनले रोग उन्मूलन गर्न विश्वव्यापी प्रयासहरुमा चुनौतीहरु उजागर गरेको छ।
गत वर्ष करिब ८२ लाख मानिस क्षयरोगबाट संक्रमित भएका थिए । डब्ल्यूएचओले सन् १९९५ मा विश्वव्यापी क्षयरोग निगरानी सुरु गरेयता रेकर्ड गरिएको यो उच्च संख्या हो। संयुक्त राष्ट्रसंघको यो एजेन्सीका अनुसार २०२२ मा ७५ लाख मानिस क्षयरोगबाट संक्रमित भएका थिए ।
प्रतिवेदनका अनुसार तथ्यांकले क्षयरोग उन्मूलन अझै टाढाको लक्ष्य रहेको देखाउँछ किनकि यस रोगविरुद्धको लडाइले आर्थिक अभावजस्ता निरन्तर चुनौतीहरुको सामना गरिरहेको छ। जसमध्ये सबैभन्दा महत्वपूर्ण भनेको कोष हो।
डब्ल्यूएचओका महानिर्देशक डा. टेड्रोस अधानोम गेब्रेयससले पत्रकारहरुलाई भने, ‘यसलाई रोक्न, पत्ता लगाउने र उपचार गर्ने उपकरणहरु भए पनि क्षयरोगले अझै धेरै मानिसहरुलाई मार्ने र बिरामी पार्ने तथ्य एक आपत्ति हो।’
क्षयरोगबाट हुने मृत्युको संख्या २०२२ मा १३ लाख २० हजारबाट घटेर २०२३ मा १२ लाख ५० हजारमा झरेको छ। तर, २०२३ मा बिरामी पर्ने कुल संख्या अलिकति बढेर १० लाख ८० हजार पुगेको छ।
एजेन्सीले यो रोगको बोझ कम गर्ने विश्वव्यापी माइलस्टोन र लक्ष्यहरु पटरीबाट उतारिएको बताएको छ। प्रतिवेदनका अनुसार २०२७ का लागि तोकिएका अन्य लक्ष्यहरु पूरा गर्न पर्याप्त प्रगति आवश्यक छ। कम र मध्यम आय भएका देशहरुले रोगको ९८ प्रतिशत भार बोक्छन् र महत्त्वपूर्ण कोषको कमीको सामना गर्नु्परेको छ।
सन् २०२३ मा नयाँ क्षयरोगका घटना र रिपोर्ट गरिएकाहरुको अनुमानित संख्याको बीचको अन्तर लगभग २७ लाखमा सीमित छ। जुन सन् २०२० र २०२१ को कोभिड–१९ महामारीको समयमा लगभग ४० लाखको स्तरभन्दा कम छ।
