काठमाडौं । सोच्नुहोस् ! तपाइँ हरेक दिन काममा जानुहुन्छ। तपाइँ कडा परिश्रम गर्नुहुन्छ। तपाइँ पसिना बगाउनुहुन्छ। तपाइँ दिनभरिमा आफ्नो घरमा पनि काम गर्नुहुन्छ। परिश्रमबाट थकान वा जोर्नी दुख्नु सामान्य कुरा हो। तर, तपाइँलाई कहिल्यै थाहा हुँदैन कि यो धेरै कडा परिश्रमका क्रममा तपाइँको कामले तपाइँको मिर्गौलालाई भित्रबाट विस्तारै क्षति पुर्याउँछ।
तपाइँहरुमध्ये धेरैजसोले विश्वास गर्नुहुन्छ कि मिर्गौला रोगले खराब खानपान बानी, अस्वस्थ जीवनशैली, र मधुमेह वा उच्च रक्तचाप भएका मानिसहरुलाई मात्र असर गर्छ। तर, सत्य यो हो कि धेरै काम छन्, जुन कुनै आवाज नगरी वा कुनै प्रमुख लक्षणहरु नदेखाई तपाइँको मिर्गौलालाई हरेक दिन विस्तारै कमजोर बनाउँछ। यो होसियार बन्नुपर्ने कुरा हो ।
मिर्गौला कसरी बिग्रन्छ ?
मिर्गौलाले तपाइँको रगत सफा राख्छ। तर, जब यो विस्तारै कमजोर हुन्छ तब शरीरमा अशुद्धताहरु जम्मा हुन थाल्छन्। यसलाई दीर्घकालीन मिर्गौला रोग (सीकेडी) भनिन्छ। धेरै अध्ययनहरुले सुझाव दिन्छन् कि धेरै मजदुर र कामदारमा मिर्गौला फेल हुनुको कारण उनीहरुको कामको अवस्था हो।
कुन काम सबैभन्दा खतरनाक ?
अत्यधिक गर्मीमा काम गर्नुः जस्तै निर्माण, सडक निर्माण, कारखानाको काम वा खेतबारीको काम। अत्यधिक पसिना आउने गर्छ। जसले गर्दा डिहाइड्रेसन हुन्छ र मिर्गौलाको तनाव बढ्छ।
रसायन वा विषाक्त धुँवा समावेश गर्ने कामः जस्तै रङ, ब्याट्री, ग्लु, ट्यानरी र विभिन्न कारखाना रसायनहरु। यी विस्तारै शरीरमा जम्मा हुन्छन् र मिर्गौलालाई क्षति पुर्याउँछन्।
भारी धातुहरुको सम्पर्कः जस्तै सिसा, क्याडमियम र पारा। यी काममा संलग्न व्यक्तिहरुले मिर्गौला क्षतिको जोखिमलाई उल्लेखनीय रुपमा बढाउँछन्।
उच्च तनावपूर्ण कामः निरन्तर तनाव, अबेर राति काम, निद्राको कमी र अनियमित खानाले मिर्गौला स्वास्थ्यलाई कमजोर बनाउँछ।
तिनीहरुले मिर्गौलालाई कसरी असर गर्छन् ?
कारखानाहरुमा लुकेका भारी धातुहरुमा विषाक्त पदार्थहरु: केही काममा मानिसहरु सिसा, क्याडमियम र पाराजस्ता धातुको सम्पर्कमा आउँछन्। यी धातु विस्तारै मिर्गौलामा जम्मा हुन्छन्, जसले गर्दा तिनीहरुको कोषहरुलाई क्षति पुर्याउँछ। यस्ता काम विशेषगरी खतरनाक हुन्छन्। ब्याट्री कारखाना, खानी, वेल्डिङ, रङ र रासायनिक उद्योगहरुमा काम गर्नेहरुले प्रतिकूल स्वास्थ्य प्रभाव पार्छन्। अत्याधिक एक्सपोजरले मिर्गौलालाई भित्रबाटै खान सक्छ।
रासायनिक र विलायक कारखानाको हावा पनि खतरनाक: धेरै उद्योगहरुमा प्रयोग हुने केही विलायक (जस्तै ट्राइक्लोरोइथिलिन र टोल्युइन) ले विस्तारै मिर्गौलालाई कमजोर बनाउँछन्। तिनीहरुको प्रभाव तुरुन्तै देखिँदैन। तर, यदि समय समयमा सास लिइयो वा निलियो भने तिनीहरुले मिर्गौलालाई क्षति पुर्याउन सक्छन्।
अत्यधिक गर्मी र पसिना मिर्गौलाका सबैभन्दा ठूला शत्रु: यो सबैभन्दा सामान्य र सबैभन्दा खतरनाक कारण हो। यदि तपाइँ घाममा वा अत्यधिक तातो ठाउँमा काम गर्नुहुन्छ भने तपाइँले बारम्बार निर्जलीकरण अनुभव गर्न सक्नुहुन्छ। शरीरमा पानी गुम्ने गरी धेरै पसिना आउनाले मिर्गौलामा धेरै तनाव हुन्छ। खेतबारीमा काम गर्ने कामदार, इँटाभट्टामा काम गर्ने कामदार, कारखानामा काम गर्ने कामदार, निर्माण कामदार, खानीमा काम गर्ने कामदार र तातो मेसिनरीको नजिक काम गर्नेहरु सबैभन्दा बढी जोखिममा हुन्छन्। लामो समयसम्म काम गर्दा मिर्गौला फेल हुन सक्छ।
कार्यालयको तनावले मिर्गौलामा क्षति: लामो समयसम्म काम गर्ने, सिफ्ट परिवर्तन गर्ने र तनावमा रहनेजस्ता कुराहरुले रक्तचाप बढाउँछन् र मेटाबोलिज्ममा बाधा पुर्याउँछन्। जसले मिर्गौलामा निरन्तर दबाब दिन्छ र तिनीहरुलाई कमजोर बनाउन सक्छ।
अनुसन्धानबाट प्राप्त प्रमाण
धेरै अध्ययनहरुले देखाएका छन् कि अत्यधिक गर्मीमा काम गर्ने कामदारमा तीव्र मिर्गौला चोटपटक लाग्ने उच्च घटना हुन्छ। संयुक्त राज्य अमेरिकामा केही कृषि कामदारहरुले एक दिन काम गरेपछि पनि मिर्गौला क्षतिको अनुभव गरेका छन्। थाइल्यान्डको एक अध्ययनले काममा अत्यधिक गर्मीको सम्पर्कमा आउने मानिसमा मिर्गौला रोगको जोखिम पाँचगुणा बढी हुने पत्ता लगाएको छ।
के गर्न सकिन्छ ?
घाम र गर्मीमा काम गर्नेहरुका लागि: प्रत्येक २०–३० मिनेटमा पानी पिउनुहोस्। छायामा आराम गर्नुहोस् र चिसो ब्रेक लिनुहोस्। पानीमात्र नभई नुन र खनिजहरुले भरिपूर्ण पेय पदार्थहरु पनि पिउनुहोस्।
रसायनहरुसँग काम गर्नेहरुका लागि: रासायनिक कारखानाहरुमा काम गर्नेहरुले मास्क, पन्जा र सुरक्षात्मक लुगा लगाउनुपर्छ। उचित मेसिनरी र भेन्टिलेसन कायम राख्नुहोस् र नियमित मिर्गौला परीक्षण गराउनुहोस्।
तनावमा रहेकाहरुका लागि: उच्च तनावपूर्ण काम गर्ने व्यक्तिहरुले पर्याप्त निद्रा पाउनुपर्छ। बारम्बार ब्रेक लिनुहोस् र स्वस्थ जीवनशैली कायम राख्नुहोस्।
पैसा कमाउनका लागि काम गर्नु आवश्यक छ। तर, यदि त्यही कामले तपाइँको शरीरलाई भित्रबाटै बाहिर निकालिरहेको छ भने सावधान रहनु पनि महत्वपूर्ण छ। गर्मी, रसायन र तनावले तपाइँको मिर्गौलालाई हानि पुर्याउन सक्छ। समयमै पानी, आराम र सुरक्षा नै तपाइँको मिर्गौलाका लागि एकमात्र सुरक्षा हो।
