–प्रकाश सापकोटा
केही समय अगाडि राष्ट्र बैकले ल्याएको मौद्रिक नीतिमा उल्लेख भएअनुसार बैकमार्फत हुने बीमा व्यवसाय अर्थात बैंकास्योरेन्स बन्द गर्ने निणय सुन्दा कता–कता म लगायत देशभरि छरिएर रहेका झण्डै पाँच लाख अभिकर्ताको मुहारमा खुसी छायो । यो निर्णय अभिकर्ताको हितमा मात्र नभई सम्पूर्ण बीमित तथा बैंकका कर्मचारीहरुको हित हुने भएकोले यसको दुरगामी महत्व रहेको छ ।
बैंकका शाखा प्रमुखले आफ्ना कर्मचारीलाइ यती जनाको बीमा गरेर ल्याउनु, व्यापार यति पुर्याउनु भन्ने दवाव थेग्नुनपर्ने भएको छ । बैंकका कर्मचारीमाथि हाकिमका विभिन्न किसिमको मानसिक यातना र दवाव दिने कुराको अन्त्य हुन्छ भन्ने अभिप्रायले समेत राष्ट्र बैंकको मौद्रिक नीतिको खुलेर प्रसंशा गरियो । त्यस्तै बैंकका कर्मचारीहरुले ग्राहकको व्यक्तिगत खातासमेत मनोमानी ढङ्गले हेरी रकम भएका ग्राहक छानी–छानी बीमा गर्न लगाउने विकृतिको अन्त्य हुने भएकाले पनि बैंकास्योरेन्सको खारेजीको महत्व निकै छ ।
बैंकमार्फत जबरजस्ती गराइएका बीमा वा बीमालेख नियमित हुन नसकी एक वर्षभित्रैमा बन्द हुनुले बजारमा बीमा सम्बन्धी नकारात्मक भ्रम फैलिन थालेको थियो । मेरो एकजना बैंकमा काम गर्ने साथीले भन्नु हुन्थ्यो, ‘दिनभरी अफिसको टेन्सन, घर आयो कस्लाइ बिमा गराउने टेन्सन म त यो बैकको जागिरबाट वाक्क–दिक्क भैसके यार..!’ यो सुनेर म पनि छक्क पर्थे किनकि बैक तथा वित्तिय संस्थाका कर्मचारीको काम भनेको निक्षेप सङ्कलन गर्ने तथा ऋण प्रवाह गर्ने मात्रै हो ।
बैंकिङ क्षेत्रमा मौलाएको नराम्रो बिकृतिलाई नजिकबाट नियालिरहेको राष्ट्र बैंकले यतिबेला भने सान्दर्भिक काम गरेको छ । नयाँ मौद्रिक नीतिमा बैंकास्योरेन्सको खारेजीले बीमा क्षेत्रको विकृति अन्त्य भएको रुपमा हेर्न सकिन्छ । यसको चौतर्फी प्रसंशा समेत भइरहेको छ ।
हिजोका दिनमा सीमित प्रतिशतमा रहेको बीमा बजारलाइ अभिकर्ताले नै आज यो अवस्थासम्म ल्याएका छन भन्ने कुरा, कसैले पनि बिर्सनु हुँदैन । यदि सबै काम बैंकले गर्ने हो भने १९ वटा जीवन बीमा कम्पनी किन चाहिन्थ्यो ? अर्को कुरा, बुधबार बैकर्स सङघको बैठकले जुन बिज्ञप्ति निकाल्यो, त्यस बिषयमा हामी पेशागन अभिकर्तामा आबद्ध देशैभरिका साथीहरुको घोर आपत्ति छ । सो बिज्ञप्तिमा बैंकले पुनः बीमाको काम गर्न पाउनुपर्छ भनिएको छ । यदि यस निर्णयबाट राष्ट्र बैक पछि हट्यो भने झन्डै पाँच लाख अभिकर्ता सडकमा आउन बाध्य हुनेछन । यसको ठूलो मूल्य बैंकहरुले अबश्य चुकाउन पर्नेछ । पाँच लाख अभिकर्ताको रोजिरोटी चलिरहेको र उनीहरुको पेशागत भविष्यमाथि कुठाराघात गर्ने कार्य हामी जोकोही बीमा अभिकर्ताहरुको लागि स्वीकार्य हुन सक्दैन ।
लाखौ व्यक्तिको रोजगारी पाउने पेशा जुनसुकै प्रकारबाट अतिक्रम्य हुन्छ भने हामी देशैभरिका बीमा अभिकर्ता साथीहरु सातु–चिउरा बोकेर सम्झौताहीन आन्दोलनको लागि तयार हुनुको विकल्प छैन । त्यसको लागि पनि हामी तयार हुन यसै सन्देशमार्फत आग्रह गर्दछु । हामीले, देश, समाज आफ्नो परिवारको लागि नैतिकता, बीमा अभिकर्ताको मूल्य र मान्यताभित्र रहेर पेशा सञ्चालन गर्न पाउनु र हाम्रो पेशागत हक अधिकारको सुरक्षाको लागि संघर्ष गर्नु हाम्रो दायित्व हुन आउँछ । हामीले हाम्रो पेशालाई सुरक्षित बनाउन सकेको खण्डमा मात्रै बीमा व्यवसाय सुरक्षित हुन सक्दछ । अनि सर्वसधारणले गरेको लगानी समेत सुरक्षित हुन सक्दछ भन्ने कुरा नेपाल राष्ट्र बैंक, नेपालका नीति निर्माणको तहमा रहेका मान्यजनहरु तथा बैंकर्स संघ समेतले पनि बुझ्न जरुरी हुन आएको छ ।
(लेखक नेपाल लाईफ इन्स्योरेन्सका एजेन्सी म्यानेजर तथा पेशागत अभिकर्ता संघ महाराजगन्ज शाखाका सचिव हुन् ।)
