काठमाडौं । यस सातामा ६ वटा बैंक मर्जर भएर तीन वटा हुँदै छन् । भोलि सोमबार बैंक अफ काठमाण्डू र ग्लोबल आइएमई बैंकले एकिकृत कारोबार गर्दैछन् । त्यस्तै प्रभु बैंक र सेञ्चुरी कमर्सियल बैंकले पुस २७ गते मंगलबार एकिकृत कारोबार गर्ने घोषणा गरिसकेका छन् । आगामी पुस २७ गते बुधबार नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंक र मेगा बैंकले एकिकृत कारोबार गर्दै छन् । एक साता अगाडी मात्रै कुमारी बैंक र एनसिसी बैंकले मर्जर पश्चात एकिकृत कारोबार गरेका थिए । हिमालयन बैंक र सिभिल बैंकको एकिकृत कारोबार भने पुस महिनामा सम्भव भएन । दुबैले मर्जरलाई अन्तिम चरणमा पुर्याइसकेका छन् ।
पुस महिनामै चार वटा मर्जर सफल भएको छ । पुस २७ पछि नेपालमा बाणिज्य बैंकको संख्या २२ वटामा झर्नेछ । सिभिल र हिमालयनको मर्जर पछि भने बाणिज्य बैंकको संख्या २१ मा झर्नेछ । पछिल्लो समय लक्ष्मी बैंक र सन राइज बैंक मर्जर हुँदै छन् । यसले २० वटामा झर्नेछ ।
भोलिदेखि एकिकृत कारोबार हुँदै गरेको ग्लोबल आइएमई र बैंक अफ काठमाण्डूको चुक्ता पूँजी ३५ अर्ब ७६ करोड पुग्नेछ । अहिलेसम्मको बाणिज्य बैंकको मर्जर मध्ये ग्लोलबल आइएमई बैंकको मर्जर मेगा मर्जर हो । जसले केहि वर्षको अन्तरालमै दुई वटा बाणिज्य बैंकलाई विलय गराएको छ ।
नेपाल इन्भेष्टमेन्ट र मेगा बैंक विचको मर्जर पनि सानो मर्जर होइन । यि दुई बैंकको मर्जर पछि बन्ने इन्भेष्टमेन्ट मेगाको चुक्ता पूँजी ३४ अर्ब ११ करोड पुग्नेछ । हिमालयन सँग मर्जर भाडिए पछि इन्भेष्टमेन्टले मेगा सँग मर्जरको सहमति गरेको थियो ।
आगामी मंगलबार एकिकृत कारबार गर्दै गरेको प्रभु र सेञ्चुरीको मर्जर पछिको चुक्ता पूँजी २३ अर्ब ५३ करोड पुग्नेछ । यि दुई विच बराबरी स्वाप रेसियोमा मर्जर भएको हो । यसरी बैंकहरु मर्जर भएर ठुला हुँदै गएका छन् । पूँजीका हिसावले बलिया र संख्या पनि कम हुँदा बजारमा अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा कम हुँदै जाने विश्वास गरिएको छ ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले ६ वर्ष अगाडी ल्याएको क्यापिटल प्लानले पूँजी बलियो बनाएका बाणिज्य बैंकहरु अव मर्जरले अझै बलियो बन्दै जानेछन् । यस सँगै अव मर्जर नगर्ने बैंकहरुलाई पनि दवाव बढेको छ । मर्जर पछि बैंकहरुको पूँजी मात्रै नभएर निक्षेप र कर्जा विस्तारको आकार पनि बढ्नेछ । यस सातामा हुने दुई ठुला मर्जर पछि उनिहरुको चुक्ता पूँजी ३४ अर्ब नाघ्दैछ । यस भन्दा अगाडीसम्म नविललले नेपाल बंगालदेश बैकलाई मर्ज गरि सर्वाधिक ठुलो पूँजी भएको बैंक बनाउन सफल भएको थियो ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले बाणिज्य बैंकको संख्या अझै घटाउन चाहिरहेको छ । अहिलेको अवस्थामा कम्तिमा पनि १४/१५ वटामा झार्ने बाणिज्य बैंकको योजना छ । तर केहि यस्ता बैंकहरु छन् जुन मर्जर हुने अवस्थामा छैनन् । दुई विदेशी बैंकहरु लस्ट्याण्डर्ड चार्टर्ड बैंक र नेपाल एसबिआई बैंकले मर्जरको एजेण्डालाई समेत अगाडी सारेका छैनन् ।
अर्को तर्फ तीन सरकारी बाणिज्य बैंकहरु राष्ट्रिय बाणिज्य बैंक, कृषि विकास बैंक र नेपाल बैंकहरु एक आपसमा गाभिने छलफल समेत सुरु भएको छैन । तर राष्ट्र बैंक यि तीन वटा बाणिज्य बैंकहरुलाई गाभ्नै पर्ने दवावमा छ ।
यस्तो अवस्थामा ५ बाणिज्य बैंक तत्काल घट्ने अवस्थामा छैन । अन्य बाँकी बाणिज्य बैंकहरु एनआइसी एशिया, लक्ष्मी बैंक, माछापुच्छ्रे बैंक, सिद्धार्थ बैंक, एभरेष्ट बैंक, सिटिजन बैंक, सनराइज बैंक, सानिमा बैंकहरु पनि अव मर्जरको दवावमा पर्ने छन् । अव मर्जर नहुँदा अन्य ठुला बाणिज्य बैंकहरुको तुलनामा यि बैंकहरु विकास बैंक जस्ता देखिनेछन् ।
राष्ट्र बैंकले विकास बैंक र फाइनान्सको संख्या भने घटाउने रणनीतिमा छैन । माइक्रोफाइनान्स तर्फ भने राष्ट्र बैंकले लिएको कदमले काम गरिरहेको छैन । फाट्टा फुट्ट मर्जरको सहमतिपत्रमा हस्ताक्षर भइरहे पनि उल्लेख्य मात्रामा मर्जर हुने सम्भावना न्युन छ । राष्ट्र बैंकले बोनस वितरणदेखि हकप्रद शेयर निष्काशन गर्न नदिनेसम्मका नीति अख्तियार गरे पनि मर्जर हुन सकिरहेको छैन । यस तर्फ हालसम्म सात वटा मर्जर प्रकृयाँमा छन् ।
