प्रविन सुवेदी
अध्यक्ष, एमआई ग्रुप
अर्थमन्त्रायले नयाँ बीमा विद्येयक संसदमा प्रस्तुत गरेको छ । विद्येयकमा बीमा सर्भेयरको बीमा धेरै नयाँ व्यवस्थाहरु गरिएको छ । विद्येयकमा गरिएको व्यवस्था प्रति केही सर्भेयरहरु रुष्ट भएका छन् । उनीहरुले बीमा समितिले नियतबश हाल सर्भेयहरुलाई पलायन हुने गरी विद्येयकमा व्यवस्था गरेको आरोप लगाएका छन् । यसै बिषयमा लामो सयम देखि बीमा क्षेत्रमा काम गर्दै आएका एमआई सर्भेयर ग्रुपका अध्यक्ष प्रविन सुवेदीसँग इन्स्योरेन्स खबरकर्मी रिना खत्रीले गरेको कुराकानी :
नयाँ बीमा विधेयकमा सर्भेयरको विषयमा धेरै नयाँ व्यवस्था गरिएको छ । यस बिषयमा धारणा के छ ?
बीमा विद्येयकमा सर्भेयरको बिषयमा गरिएको व्यवस्था राम्रो छ । खासै सर्भेयरहरु निराश भै हाल्नु पर्ने अवस्था छैन । तर, नेपालमा सर्भेयरलाई अझै जिम्मेवार बनाईनुपर्छ । सरकारले बनाउने नीति नियम पनि सर्भेयरलाई जिम्मेवार बनाउने खालको आउनु परयो । सर्भेयरलाई बढी व्यवसायिक बनाउने हो भने संस्थागत रुपमा सर्भेयरले काम गर्ने वातावरण तयार गर्नुपर्छ ।
नयाँ विद्येयकमा एउटा सर्भेयरले एउटा मात्र बीमाको सर्भे गर्न पाउँने व्यवस्था गरेको छ । यसमा तपाईको भनाई के छ ?
विद्येयकमा गरिएको यो व्यवस्था पक्कै पनि राम्रो हो । कुनै पनि सर्भेयरले एक प्रकारको मात्रै बीमाको सर्भे परयो भने उसमा त्यस बिषयको दख्खल बढ्दै जान्छ । अर्को कुरा एउटा सर्भेयरलाई सबै बिषयमा ज्ञान पनि हुँदैन । उसले जुन बिषयमा योग्यता हासिल गरेको छ । त्यही बिषयमा मात्र ज्ञान हुन्छ । त्यसैले सर्भेयरलाई त्यहि बिषयको मात्रै बीमा गर्ने प्रावधान गराउन एकदमै ठिक छ ।
एउटा सर्भेयरले एकै पटकमा धेरै केश लिने तर समयमा नसक्ने प्रवृति छ भन्न बिमकहरुको गुनासो छ नि ।
यसको मुख्य कारण भनेको सर्भेयरहरुको सुचीकृत प्रक्रियामा भएको त्रुटी हो । नेपालमा सर्भेयरको लाईसेन्स लिएर बसेका सर्भेयरमध्ये १ सय जनाले मात्रै सर्भेयरको काम गर्छन् होला । अर्थात् कतिपय सर्भेयरलाई कामको फुर्सद छैन । कोही सर्भेयरले काम नै पाउँदैनन् । त्यसैले तपाईले भने जस्तो समस्या बजार छ होला । तर, मेरो हकमा भने यस्तो समस्या छैन । यदि कुनै सर्भेयरले काम लिन्छ र समयमा बुझाउँदैन भने कम्पनीले कारवाही गर्न सक्छ । कम्पनीलाई कारवाही गर्न कसले रोकेको छ र ? त्यसैले सर्भेयरको सुचीकरण र काम बाँडफाँड गर्ने प्रक्रियालाई व्यवस्थित बनाउँनु पर्छ ।
बीमा सर्भेयर मात्रै भएर काम गरी खाने सर्भेयर कति छन् नेपालमा ?
नेपालमा बीमा सर्भेयर मात्रै भएर जिविकोपार्जन गर्न कठिन छ । केही अपबाद बाहेक अधिकांश सर्भेयरहरुलाई पूर्ण रुपमा यसमा काम गरेर दैनिक गुजारा गर्न सम्भव छैन । त्यसैले अधिकांश बीमा सर्भेयरले मूल्यांकनको पनि काम गरेका हुन्छन् ।
बीमा सर्भेयरलाई बीमा कम्पनीले नै पारिश्रमिक दिएर सर्भे गर्न खटाउँछन्। तर, अधिकांश सर्भेयरले बीमितबाट पनि रकम असुल गर्छन् रे नि ।
अरुले के गर्छ त्यसको बारेमा म चाही जानकार छैन । तर मैले चाहि यस्तो कार्य गरेको छैन । म बाट यस्तो काम हुदैन । किनभने मैले यो पेशाा गरेको पनि १५ बर्ष भईसकेको छ र मलाई यो पेशालाई मर्यादित पनी बनाउनु छ । तर, केही यस्तो खालको घटना छ भने त्यसको कारण भनेको कम्पनीहरुले समयमा नै सर्भेयरको शुल्क भुक्तानी नगर्नु हो । कम्पनीहरुले बर्षोसम्म भुक्तानी रोकी दिन्छन् । जसका कारण सर्भेयरहरु अन्य यस्ता खालको काम गर्न प्रेरित भएको हुन सक्छ ।
बीमा सर्भेयरहरुको चुनौती के–के छन् ?
सर्भेयरको मुख्य चुनौती भनेको ठिक प्रक्रियासँग सुचीकरण नहुनु हो । कम्पनीले जसरी सर्भेयरको सुचीकरण गर्छन् त्यो प्रक्रिया गलत छ । जसका कारण कम्पनीले वितरण गर्ने काममा पनि समस्या छ । कतिपय सर्भेयरले कामका कारण फुर्सद नै पाउँदैनन् । कतिपय सर्भेयर काम नपाएर बस्नु परेको अवस्था छ । त्यसैले सुचीकरण गर्ने प्रक्रिया बैज्ञानिक हुनुपर्छ । यसमा समितिले नियमन गर्नुपर्छ ।
सर्भेयरलाई कसरी जिम्मेवारी बनाउन सकिन्छ त ?
सर्भेयर भनेको बीमा कम्पनीको मेरुदण्डको हो । सर्भेयर बिना बीमा सम्भव छैन । यो कुरा सम्बन्धित निकायले बुझनु जरुरी छ । यसका साथै सर्भेयर आफु पनि खुद बीमाको बिषयमा जानकार हुनुपर्छ । गलत काम गर्ने सर्भेयरलाई दण्ड र सजायको भागिदार बनाउँनु पर्छ । सर्भेयरलाई व्यक्तिगत रुपमा भन्दा पनि संस्थागत रुपमा विकास गर्ने रणनीति अपनाउँनु पर्छ ।
