इन्स्योरेन्स खबर/काठमाडौंः कुनै पनि अभिभावकका लागि संसारमा सबैभन्दा प्रिय केही छ भने त्यो सन्तान हो । त्यसैले त सन्तानको सुखका लागि हरेक अभिभावक हरदिन, हरपल संघर्षरत, प्रयत्नरत र सोचमग्न हुन्छन् । सामाजिक सुरक्षाअन्तर्गत पर्ने स्वास्थ्य र शिक्षा नेपालमा धेरै महँगो छ । तर, यसका लागि पहिल्यैबाट योजना बनाउन सकिन्छ । त्यस्तो योजनामा साथ दिन बालबालिकाको खासगरी उच्च शिक्षामा सहयोग पुग्ने गरी जीवन बिमा कम्पनीहरूले विभिन्न बिमा योजना सञ्चालनमा ल्याएका छन् ।
राष्ट्रिय बीमा संस्थान
वात्सल्य जीवन बीमा
यो अग्रिम भुक्तानी प्रकारको बिमा लेख हो । भर्खर जन्मेका बच्चादेखि ८ वर्षसम्मका बालबालिका यस योजनामा समावेश हुन सक्छन् । यो योजनाअन्तर्गत १ लाखदेखि ५ लाख रुपैयाँसम्मको बिमा गर्न सकिन्छ । बिमाशुल्क तिर्ने अवधि न्यूनतम ८ वर्ष र अधिकतम १६ वर्षे हुन्छ भने भुक्तानी अवधि मिति २२ वर्षमा हुन्छ । १६ वर्ष उमेर पूरा भएपछि प्रत्येक वर्ष बिमांकको २० प्रतिशतका दरले २० वर्ष उमेरसम्ममा शतप्रतिशतका बिमांक तथा २२ वर्ष उमेरमा आर्जित बोनस एकमुष्ट प्रदान गरिन्छ ।
बिमालेख प्रारम्भ भएपछि हुने पहिलो बिमांकीय मूल्यांकनबाट निर्धारित भएबमोजिमको बोनस प्रदान गरिन्छ । तर, जोखिम प्रारम्भ भइसकेको अवस्थामा बोनस घोषणा हुनुअगावै मृत्यु भएको खण्डमा संस्थानको प्रचलित बोनस दर प्रतिहजार ६५ रुपैयाँ विशेष बोनस प्रदान गरिन्छ । बिमा गर्दा आमाबुबा दुवैले प्रस्ताव गर्न सक्छन् । तर, आमा गृहिणी भएको अवस्थामा भने २ लाखसम्मको मात्रै प्रस्ताव गर्न सकिन्छ ।
बिमा प्रारम्भ मितिले २ वर्ष पूरा भएपछि वा उमेर ७ वर्ष जुन पछि पर्छ, सो मितिपछि बिमालेखको जोखिम बहन प्रारम्भ हुन्छ । जोखिम बहनअघि नै बिमितको मृत्यु भएमा (अतिरिक्त बिमाशुल्कबाहेक) तिरिएको बिमाशुल्क मृत्यु दाबीबापत भुक्तानी गरिन्छ । बिमा जोखिम बहन प्रारम्भ भएपछि भने बिमांक र आर्जित बोनस पूरै भुक्तानी गरिन्छ ।
बिमा प्रस्तावकले अतिरिक्त शुल्क तिरेर बिमाशुल्क छुट लाभ लिन सक्नेछ । बिमाशुल्क छुट लाभ लिने बिमा प्रस्तावकको जोखिम बहन नहुँदै वा भइसकेपछि मृत्यु भएमा त्यसपछिका बिमाशुल्कहरू बिमितले तिर्नुपर्दैन, तर तोकिएको मितिमा बिमितले भुक्तानी पाउँछ । लाभमा समावेश हुने प्रस्तावकले संस्थानको प्रचलित अन्य बिमा प्रस्तावसरह स्वास्थ्य परीक्षण गर्नुपर्छ ।
बाल उमंग
बिमा संस्थानले सावधिक जीवन बिमा ‘बाल उमंग’ योजना पनि सञ्चालनमा ल्याएको छ । यस बिमाले हाल बजारमा रहेका आफ्नो बिमालेखले समेट्न नसकेको उमेर समूह (८ देखि ११ वर्षसम्म)का बिमितहरूलाई बिमाको परिधिभित्र समेट्न मद्दत गर्ने अपेक्षा गरिएको छ । १ देखि ११ वर्षसम्मका बालबालिकाका लागि योजना खरिद गर्न सकिन्छ ।
यस योजनाको न्यूनतम अवधि ५ वर्ष र अधिकतम अवधि १५ वर्षसम्मको हुन्छ भने अधिकतम अवधि भुक्तानी उमेर १६ वर्ष हुन्छ । त्यस्तै, १ लाखदेखि प्रस्तावकको आयस्रोत र बिमित–प्रस्तावकको स्वास्थ्य परीक्षणका आधारमा अधिकतम बिमांक रकम कायम गर्न सकिन्छ । तर, २० लाखभन्दा बढी रकमको बिमा गर्दा प्रस्तावकको समेत कम्तीमा समान रकमको बिमा अनिवार्य रूपमा गर्नुपर्छ ।
यस बिमालेखअन्तर्गत बिमितको उमेर ७ वर्ष वा २ वर्षको बिमाशुल्क भुक्तानी गरिएपछि मात्रै जोखिम बहन सुरु हुन्छ । जोखिम बहन नहुँदै बिमितको मृत्यु भएमा प्रथम बिमाशुल्कबाहेकको बिमाशुल्क रकम फिर्ता गरिन्छ । जसमा अतिरिक्त शुल्क लिइएको भए सो रकम फिर्ता हुँदैन । यस बिमालेखअन्तर्गत बिमा प्रस्ताव गर्दा प्रस्तावक बिमितको बाबु/आमा नै हुनुपर्छ । बिमाशुल्क भुक्तानी गर्ने दायित्व बाबु/आमाको हुन्छ । बिमालेख प्रारम्भ भएको २ वर्षपछि बिमित/प्रस्तावकले चाहेमा समर्पण मूल्यको ९० प्रतिशतसम्म रकम बिमालेख धितो राखी कर्जा लिन सकिन्छ ।
नेपाल लाइफ इन्स्योरेन्स
केटाकेटी जीवन बीमा
नेपाल लाइफ इन्स्योरेन्स कम्पनीले बालबालिकाका लागि केटाकेटी जीवन बिमा योजना सञ्चालनमा ल्याएको छ । भर्खर जन्मेको बालबालिकादेखि ११ वर्षसम्मका लागि यो बिमा गर्न सकिन्छ । तर, बालबालिका ७ वर्ष पुगेपछि मात्रै जोखिम सुरु हुन्छ । यदि बिमा गर्दा बालबालिका ७ वर्ष पुगिसकेको भए जोखिम १० वर्ष पुगेपछि सुरु हुन्छ । बिमा कम्तीमा पनि १ लाख र बढीमा ५० लाखसम्मको गर्न सकिन्छ । बिमित १९ वर्ष पुगेपछि बिमा परिपक्व हुन्छ । यस योजनामा कर्जा र दुर्घटना लाभ भने उपलब्ध छैन । बिमाशुल्क वार्षिक, अर्धवार्षिक वा त्रैमासिक रूपमा पनि भुक्तानी गर्न सकिन्छ ।
सूर्या लाइफ इन्स्योरेन्स
सूर्या संरक्षित बाल योजना
सूर्या लाइफ इन्स्योरेन्स कम्पनीले बालबालिकाका लागि सूर्या संरक्षित (सावधिक) जीवन बिमा योजना सञ्चालनमा ल्याएको छ । भर्खर जन्मेको बच्चादेखि १५ वर्षसमम्मको बच्चाको बिमा गर्न सकिन्छ । तर, बिमितको उमेर ६ वर्ष पुगेमा वा बिमा प्रारम्भ मितिबाट २ वर्षको बिमाशुल्क भुक्तानी गरी अवधि पूरा भएको अवस्थामा जुन घटनापछि हुन्छ, सो अवधिदेखि जोखिम प्रारम्भ हुन्छ । यदि केटाकेटीको प्रवेश उमेर १५ वर्ष (नजिकको जन्मदिन) भएमा बिमा प्रारम्भ भएको १ वर्षपछिदेखि नै जोखिम बहन गरिन्छ । बिमा अवधि न्यूनतम १० देखि ३० वर्षसम्मको हुन्छ । न्यूनतम परिपक्वता उमेर १६ र अधिकतम३० सम्मको हुन्छ । कम्तीमा ५० हजार र धेरैमा २० लाखसम्मको बिमा गर्न सकिन्छ ।
बिमा अवधि समाप्त भएपछि बिमांक रकम र आर्जित बोनस प्राप्त गर्न सकिन्छ । यदि बिमा जोखिम प्रारम्भ मितिभन्दा अगाडि बिमितको मृत्यु भएमा अतिरिक्त सुविधाका लागि तिरेको शुल्कबाहेक बाँकी सम्पूर्ण बिमाशुल्क बिना बोनस प्रस्तावक र कानुनी संरक्षकलाई भुक्तानी गरिन्छ । तर, यस बिमा योजना कर्जा सुविधा भने उपलब्ध छैन । यसका साथै कम्पनीले सूर्या बालधन (अग्रिम भुक्तानी) जीवन बिमा योजनासमेत सञ्चालनमा ल्याएको छ । यो योजनाअनुसार कम्पनीले बिमितको कम्तीमा पनि १६ वर्षको उमेरमा पहिलो किस्ता भुक्तानी गर्छ । अधिकतम उमेर परिपक्वता ३० वर्षको हुन्छ । यो बिमा कम्तीमा ५० हजार र धेरैमा २० लाखसम्मको गर्न सकिनेछ ।
नेसनल लाइफ इन्स्योरेन्स
बाल अमृत सावधिक जीवन बीमा
भर्खर जन्मेको बच्चादेखि १५ वर्षसम्मको बच्चाका लागि यो बिमा गर्न सकिन्छ । तर, बिमा गरेको दुई वर्षपछि वा बिमितको ६ वर्ष उमेर पुगेपछि जोखिम प्रारम्भ हुनेछ । यो योजना कर्जा पाउन सकिनेछ । बिमाशुल्क वार्षिक, अर्धवार्षिक वा त्रैमासिक रूपमा भुक्तानी गर्न सकिनेछ । बिमा अवधि थोरैमा ११ र धेरैमा २० वर्षसम्मको हुनेछ । कम्तीमा ५० हजार र धेरैमा २५ लाखसम्मको बिमा गर्न सकिनेछ । कम्पनीले बाल शिक्षा तथा विवाह सावधिक योजना, बाल भाग्योदय योजना पनि सञ्चालनमा ल्याएको छ ।
लाइफ इन्स्योरेन्स कर्पोरेसन (नेपाल)
बाल सावधिक जीवन बीमा
लाइफ इन्स्योरेन्स कर्पोरेसनले बाल सावधिक जीवन बिमा योजना सञ्चालनमा ल्याएको छ । यस योजनामा १ देखि १० वर्षसम्मका बालबालिका सहभागी हुन सक्छन् । बिमा न्यूनतम २० देखि अधिकतम ४५ वर्षमा परिपक्व हुन्छ । बिमा अवधि १५ वर्षदेखि ३५ वर्षसम्मको हुन्छ । न्यूनतम ५० हजारदेखि अधिकतम ५० लाखसम्मको बिमा गर्न सकिन्छ । बिमा गरिएको दुई वर्षपछि ऋणसमेत लिन सकिन्छ ।
बिमा प्रारम्भ भएको २ वर्षपश्चात् र ५ वर्ष उमेर पुगेपछिको मिति जुन घटना पछिल्लो हुन्छ, सोही वर्ष दिवसबाट जोखिम सुरु हुन्छ । बिमा अवधि समाप्त भएपछि पूर्ण अवधिको आर्जित बोनसका साथ बिमांक रकम एकमुष्ट भुक्तानी हुन्छ । यदि बिमितको जोखिम प्रारम्भ पूर्व नै मृत्यु हुन गएमा बिमकलाई प्राप्त सबै प्रिमियम रकम फिर्ता हुन्छ र बिमालेखलाई रद्द गरिन्छ । त्यस्तै बिमितको जोखिम प्रारम्भपश्चात् तर परिपक्व हुनुअगाडि नै मृत्यु हुन गएमा आर्जित बोनससहित बिमांक रकम एकमुष्ट भुक्तान हुन्छ । यस योजनाअन्तर्गत ५० वर्ष उमेरसम्मको प्रस्तावकले अतिरिक्त प्रिमियम शुल्क भुक्तान गरी बिमाशुल्क मिनाहा लाभ लिन सक्छन् । यस्तो लाभबापत कथंकदाचित् प्रस्तावकको मृत्यु हुन गएमा सो मितिपछिको बिमाशुल्क भुक्तानी गर्नुपर्दैन ।
एसियन लाइफ इन्स्योरेन्स
बाल उमंग (सावधिक) जीवन बीमा
भर्खर जन्मेको बच्चादेखि १० वर्षसम्मको बच्चाका लागि यो बिमा योजना खरिद गर्न सकिन्छ । तर, बिमा सुरु भएको दुई वर्षपछि वा बिमित बच्चाको उमेर ६ वर्ष पूरा भएको मितिमध्ये जुन घटनापछि हुन्छ, सो मितिदेखि बिमालेखअन्तर्गत जोखिम प्रारम्भ हुन्छ । ५० हजारदेखि १० लाखसम्मको बिमा गर्न सकिन्छ । १८ वर्ष पुगेपछि बिमा योजना समाप्त हुन्छ । कम्पनीका अनुसार बिमांक रकमका आधारमा र बिमाशुल्क भुक्तानी गर्ने तारिखका आधारमा बिमाशुल्कमा छुटसमेत पाउन सकिन्छ ।
बिमा अवधि समाप्तिपछि बिमांक रकम र बिमा प्रारम्भ मितिदेखि आर्जित बोनस एकमुष्ट भुक्तानी गरिन्छ । बिमा जोखिम प्रारम्भ भएपछि बिमितको मृत्यु भएमा बिमांक रकम र बिमा प्रारम्भ मितिदेखि आर्जित बोनस एकमुष्ट भुक्तानी गरिन्छ । बिमालेखमा जोखिम प्रारम्भ हुनुअगाडि बिमितको मृत्यु भएमा ऐच्छिक सुविधाका लागि तिरेको शुल्कबाहेक अन्य सम्पूर्ण बिमाशुल्क प्रस्तावक–कानुनी संरक्षकलाई एकमुष्ट फिर्ता गरिन्छ । यस योजनाअन्तर्गत अतिरिक्त रकम थप गरी बिमाशुल्क छुट सुविधा र मासिक शैक्षिक सुविधासमेत लिन सकिन्छ ।
भविष्य (सावधिक) जीवन बीमा योजना
भर्खर जन्मेकोदेखि १५ वर्षसम्मका बच्चाका लागि यो योजना खरिद गर्न सकिन्छ । तर, बिमा प्रारम्भ भएको २ वर्षपछि वा बिमित बच्चाको उमेर ६ वर्ष पूरा भएकोमध्ये जुन घटनापछि हुन्छ, सो मितिदेखि बिमालेखअन्तर्गत जोखिम प्रारम्भ हुनेछ । प्रवेश उमेरका आधारमा १५ वर्ष भएको बिमितको हकमा बिमा प्रारम्भ मितिले १ वर्षपछि मात्र जोखिम प्रारम्भ हुनेछ । यस योजनाको न्यूनतम बिमांक रकम ५० हजारको हुनेछ भने अधिकतम २० लाखसम्मको गर्न सकिन्छ । यदि ५० हजारभन्दा तलको बिमा गर्न चाहेमा बिमांकमा प्रतिहजार २ रुपैयाँ प्रतिवर्ष थप गर्नुपर्छ । बिमा अवधि कम्तीमा १० र धेरैमा ३० वर्षको हुन्छ ।
बीमा समाप्त अवधिसम्म बिमित जीवित रहेमा बिमालेखका सर्तहरूको अधीनमा रही उक्त मितिमा बिमांक रकम र नियमानुसारको बोनस एकमुष्ट भुक्तानी गरिन्छ ।
रिलायबल लाइफ इन्स्योरेन्स
उच्च शिक्षा जीवन बीमा योजना
रिलायबल उच्च शिक्षा योजना बिमा योजना सञ्चालनमा ल्याएको छ । अभिभावकले आफ्नो बालबालिकाको सुनिश्चित भविष्य तथा उच्च शिक्षाका लागि यो योजना खरिद गर्न सक्छन् । यस जीवन बिमा योजना खरिद गर्न अधिकतम १५ वर्षसम्म उमेर भएका बालबालिकका लागि उपयोगी हुन्छ । चालू आवका लागि यस कम्पनीले बोनस दर ५० रुपैयाँ प्रस्ताव गरेको छ ।
भर्खर जम्मेको बालबालिकादेखि १५ वर्षसम्मका लागि यो योजना खरिद गर्न सकिन्छ । तर, जोखिम बिमा सुरु भएको २ वर्षपछि वा बिमितको उमेर ६ वर्ष पुगेपछि मात्रै सुरु हुनेछ । बिमा रकम कम्तीमा ५० हजार र अधिकतम प्रस्तावको आयमा आधारित हुन्छ । अधिकतम बिमा अवधि २५ वर्ष र अधिकतम बिमा समाप्ति उमेर २५ वर्षको हुुन्छ ।
यस योजनामा बिमा अवधि सकिएपछि बिमित जीवित रहेमा बिमांक रकम र बोनस एकमुष्ट फिर्ता गरिन्छ । जोखिम सुरु हुनुअघि नै बिमितको मृत्यु भएमा ऐच्छिक सुविधाका लागि भुक्तानी गरेको शुल्कबाहेक अन्य सम्पूर्ण रकम प्रस्तावकलाई फिर्ता गरिन्छ । बिमाशुल्कमा केही रकम थप गरी बिमाशुल्क छुट र मासिक आय सुविधा पनि लिन सकिन्छ ।
(मुना कुँवर -नयाँ पत्रिकाबाट साभार गरिएको )
