काठमाडौं । रोयल एनफिल्ड मोटरसाइकलको यात्रा १८९१ मा सुरु भएको थियो। त्यो वर्ष, उद्यमी बब वाकर स्मिथ र अल्बर्ट एडीले जर्ज टाउनसेन्ड एण्ड कम्पनी नामक पुरानो सियो उत्पादन गर्ने कम्पनी किने। यो कारखाना इङ्गल्याण्डको रेडडिचमा अवस्थित थियो।
कारखाना किनेको केही दिनपछि, उनीहरूले साइकल उत्पादन गर्न थाले।
१८९३ मा, कम्पनीले रोयल स्मल आर्म्स फ्याक्ट्रीलाई पार्टपुर्जा आपूर्ति गर्ने ठेक्का जित्यो। त्यसपछि यसको नाम एनफिल्ड म्यानुफ्याक्चरिङ कम्पनी लिमिटेड राखियो।
यसले उत्पादन गरेको पहिलो साइकलको नाम एनफिल्ड राखिएको थियो। अर्को वर्ष, ब्रान्डको नाम रोयल एनफिल्ड राखियो। त्यसपछि नै उनीहरूको प्रसिद्ध नारा ‘मेड लाइक अ गन’ (बन्दुक जस्तै बनाइएको) अगाडि आयो।
सन् १९०१ मा पहिलो रोयल एनफिल्ड मोटरसाइकल बजारमा आयो। त्यसपछि बिस्तारै भि ट्विन र टु स्ट्रोक लगायतका नयाँ मोडलहरू एकपछि अर्को आउन थाले। सन् १९३२ मा रोयल एनफिल्डको पौराणिक मोडेल बुलेटको जन्म भयो।
दोस्रो विश्वयुद्धको समयमा रोयल एनफिल्डको १२५ सीसीको ‘फ्लाइङ फ्ली’ मोडेलको मोटरसाइकलले पनि विशेष प्रसिद्धि पायो। त्यसपछि १९५५ मा, भारतको मद्रास मोटर्ससँगको साझेदारीमा एनफिल्ड इन्डिया सुरु गरिएको थियो।
बेलायतमा कारखाना सन् ६० र ७० को दशकमा बन्द भए पनि, ब्रान्ड भारतमा जीवित रह्यो। बेलायतमा रोयल एनफिल्डको उत्पादन कारखाना बन्द भए पनि, त्यहाँ अनुसन्धान र विकास केन्द्र छ। २०२१ मा १२० वर्षको कोसेढुङ्गा पार गरेर रोयल एनफिल्डले विश्वको सबैभन्दा लामो समयसम्म टिक्ने मोटरसाइकल ब्रान्डको रूपमा आफूलाई स्थापित गरेको छ।
रोयल एनफिल्डको इतिहास
सन् १८९१ मा इङ्गल्याण्डमा कम्पनीको यात्रा १८९१ मा सुरु भयो। यो ५० वर्ष पुरानो सुई उत्पादन कम्पनी जर्ज टाउनसेन्ड एण्ड कम्पनीबाट सुरु भयो। त्यसैगरी सन् १८९३ माकम्पनीको नाम परिवर्तन गरी एनफिल्ड म्यानुफ्याक्चरिङ कम्पनी राखियो। बजारमा आएको पहिलो साइकललाई एनफिल्ड भनिन्थ्यो। १८९४ मा, रोयल एनफिल्ड मोटरसाइकल ल्याइयो। रोयल एनफिल्डको नारा बन्दुक जस्तै बनाइएको व्यापक रूपमा प्रख्यात भयो।
सन् १८९८ मा एनफिल्ड म्यानुफ्याक्चरिङ कम्पनी लिमिटेडको आधिकारिक नाम द एनफिल्ड साइकल कम्पनी लिमिटेड थियो। यो नाम अर्को ७० वर्षसम्म प्रयोगमा रह्यो।
यसैगरी सन् १९०१ मा पहिलो रोयल एनफिल्ड मोटरसाइकल बब वाकर स्मिथ र फ्रान्सेली इन्जिनियर जुल्स गोबिएटको संयुक्त डिजाइनद्वारा सिर्जना गरिएको थियो।
सन् १९१४ मा रोयल एनफिल्डले पहिलो टु स्ट्रोक मोटरसाइकल उत्पादन गर्यो, जुन प्रथम विश्वयुद्धमा प्रयोग गरिएको थियो।
यता १९२४ मा रोयल एनफिल्डले ८ नयाँ मोडलहरू लन्च गर्यो।
सन् १९३२ मा रोयल एनफिल्डको सबैभन्दा चर्चित मोटरसाइकल, बुलेट, लन्च गरिएको थियो। यसलाई पहिलो पटक लन्डनमा भएको ओलम्पिया मोटरसाइकल शोमा प्रदर्शन गरिएको थियो।
सन् १९३३ मा सह संस्थापक बब वाकर स्मिथको निधनपछि उनका छोरा, मेजर फ्र्याङ्क स्मिथले पूर्ण जिम्मेवारी लिए।
सन् १९३९ देखि १९४५ सम्म रोयल एनफिल्डले ठूलो मात्रामा सैन्य मोटरसाइकल, साइकल, जेनेरेटर र विमान प्रतिरोधी उपकरणहरू उत्पादन शुरू गर्यो।
सन् १९४९ मा भारतीय उद्यमी के आर सुन्दरम अय्यरले ब्रिटिश मोटरसाइकल आयात गर्न मद्रास मोटर्सको स्थापना गरे। र, तीन वर्षपछि सन् १९५२ मा भारतीय सेनाले ५०० वटा ३५० सीसी बुलेट मोटरसाइकलको खरिद आदेश दिएको थियो।
सन् १९५५ एनफिल्ड साइकल कम्पनी लिमिटेड र मद्रास मोटर्सले संयुक्त रूपमा एनफिल्ड इन्डिया गठन गरे। र दुइ वर्षपछि सन् १९७७ मा एनफिल्ड इन्डियाले बेलायत र युरोपमा ३५० सीसी बुलेट निर्यात गर्न थाल्यो।
सन् १९९३ मा एनफिल्ड इन्डियाले विश्वको पहिलो व्यावसायिक रूपमा उत्पादित डिजेल मोटरसाइकल बनायो। र, सन् १९९४ मा भारतीय बहुराष्ट्रिय कम्पनी आइशर एनफिल्ड इन्डिया अधिग्रहण गरियो। नाम परिवर्तन गरेर रोयल एनफिल्ड मोटर्स लिमिटेड राखियो।
सन् २००१ भारतीय सेनाको साहसी टोलीले ३५० सीसी बुलेट मोडेलको मोटरसाइकल प्रयोग गरेर २०१ जनाको मानव पिरामिड बनाएर २०० मिटर दौडिएर विश्व कीर्तिमान कायम गरेको थियो ।
सन् २००५ मा रोयल एनफिल्डले भारतमा ५० वर्ष मनायो। सन् २०१६ पहिलो साहसिक मोटरसाइकल, हिमालयन, बजारमा ल्यायो ।
सन् २०१७ मा बेलायतमा रोयल एनफिल्डको टेक्नोलोजी सेन्टर खोलियो, जहाँ रोयल एनफिल्डको डिजाइन र इन्जिनियरिङ सीपहरू विकास गरिन्छ।
सन् २०२१ मा रोयल एनफिल्डले आफ्नो १२० औं वार्षिकोत्सव मनायो।
सन् २०२३ मा त्रिवेणी अटो ग्रुपले नेपालमा रोयल एनफिल्डको मोटरसाइकल एसेम्बलिङको काम शुरू गर्यो । यो कम्पनीले आर्थिक वर्ष २०८१।८२ मा ११ हजार ८८३ वटा मोटरसाइकल बिक्री गरेको छ।
तस्वीर श्रोतः रोयल एनफिल्ड
