काठमाडौं । मोटरसाइकल बीमा, जसलाई दुई पाङ्ग्रे सवारी साधन बीमा पनि भनिन्छ, एक प्रकारको मोटर बीमालेख हो जसले दुई पाङ्ग्रे सवारी साधनबाट हुने वा हुने कुनै पनि हानि वा क्षतिको विरुद्ध वित्तीय सुरक्षाको प्रत्याभूति प्रदान दिलाउँछ। यसमा सडक दुर्घटना, चोरी, प्राकृतिक प्रकोप (जस्तै बाढी र भूकम्प), मानव निर्मित प्रकोप (जस्तै दंगा र आगलागी), र तेस्रो-पक्ष दायित्वहरू जस्तै चोटपटक वा सम्पत्ति अरूलाई हुने क्षतिबाट सुरक्षा समावेश गरिएको हुन्छ।
सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन २०४९ अनुसार, सार्वजनिक सडकहरूमा कानुनी रूपमा मोटरसाइकल चलाउन कम्तिमा तेस्रो-पक्ष बीमा गरिनु अनिवार्य छ। व्यापक वा सघन सुरक्षाको लागि व्यापक बीमा योजनाहरू खरिद गर्न सुझाव दिइन्छ, किनकि यो बीमाले तपाईको सवारी साधनको क्षतिलाई पनि समेट्छन्।
दुई पाङ्ग्रे सवारी साधन बीमामा स्कुटर,मोटरसाइकल, तीन पाङ्ग्रे, विद्युतीय मोटरसाइकल र स्कुटरको बीमाको सुविधा उपलब्ध छ।
दुई पाङ्ग्रे सवारी साधन बीमालेखले कस्तो जोखिम बहन गर्छ?
मोटर बीमालेखले वित्तीय सुरक्षा मात्र होइन, मानसिक शान्ति र कानूनी व्यवस्थाको अनुपालन पनि सुनिश्चित गर्छ। दुई पाङ्ग्रे सवारी साधन बीमाको लागि सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन २०४९ र नेपाल बीमा प्राधिकरणद्वारा जारी सवारी बीमा सम्बन्धी नियम र कानूनी प्रावधानहरूः
- बीमा गरिएको मोटरसाइकलमा दुर्घटनाजन्य क्षति
- दुई पाङ्ग्रे सवारी साधनको चोरी वा पूर्ण क्षति
- प्राकृतिक प्रकोप (बाढी, भूकम्प, आँधीबेहरी, आदि)
- मानव निर्मित विपत्तिहरू (आगो, तोडफोड, दंगा)
- तेस्रो-पक्ष दायीत्वहरू (चोट, मृत्यु, वा सम्पत्ति क्षति)
सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन २०४९, अनुसार, नेपालका सबै सवारीधनीहरूले कम्तिमा तेस्रो-पक्ष बीमालेख खरिद गर्नु अनिवार्य छ। बीमा प्राधिकरणले बीमाशुल्क दर, बीमालेखको शर्तहरू, र दाबी भुक्तानीसँग सम्बन्धित नियमहरू नियन्त्रण गर्दछ। ऐनको दफा १४८ मा सवारी धनी वा व्यवस्थापकले तोकिए बमोजिम प्रत्येक सवारीको बीमा गराउनुपर्ने प्रावधान छ।
ऐनको दफा १५२ ले तेस्रो पक्ष बीमा सम्बन्धि प्रावधान समेटेको छ। यस दफामा सवारीको दुर्घटनाबाट कुनै तेस्रो पक्ष वा निजको कुनै सम्पत्ति कुनै किसिमले नोक्सानी भएमा नोक्सानीको क्षतिपूर्ति दिन सवारीधनी वा व्यवस्थापकले तोकिएको रकमको तेस्रो पक्षको बीमा गराउनुपर्ने प्रावधान छ।
सवारीसाधनको बीमा गर्दाको फाइदाः
वित्तीय सुरक्षा: दुई पाङ्ग्रे सवारी साधन बीमाले वित्तीय सुरक्षाको प्रत्याभूति प्रदान गर्छ जसले दुर्घटना, चोरी वा तेस्रो-पक्ष दायीत्वको अवस्थामा धेरै पैसा जोगाउन मद्दत गर्छ। सानो क्षतिको लागि पनि हजारौं रुपैयाँ खर्च हुन सक्छ। यो बीमालेखले तपाईलाई आफ्नो खल्तीको पैसामा क्षति नपारी क्षति मर्मत गर्न मद्दत गर्दछ।
दुर्घटना चोटपटक: बीमालेखले दुर्घटनामा तपाईको सवारी साधनले भोगेको क्षति र तपाईले भोग्नुभएको कुनै पनि दुर्घटना चोटपटकलाई समेट्छ।
सबै प्रकारका दुई पाङ्ग्रे सवारी साधनहरूको लागि सुरक्षा: यसले स्कूटर, मोटरसाइकल, वा मोपेडमा हुने क्षतिको क्षतिपूर्ती दिलाउँछ।
दुई पाङ्ग्रे सवारी साधन बीमालेखका प्रकारहरूः बीमा कम्पनीहरूद्वारा प्रस्ताव गरिएका तीन प्रकारका मोटरसाइकल बीमालेखहरू प्रचलनमा छन्। तपाईको आवश्यकता र बजेट अनुसार, तपाईले तेस्रो-पक्ष बीमा, व्यापक बीमा, र आफ्नै क्षति सुविधा समावेश गरिएको बीमालेख खरिद गर्न सक्नुहुन्छ।
दुई पाङ्ग्रे सवारी साधन बीमालेखमा समावेश गरिने जोखिमहरूः
स्पेयर पार्ट्सको लागत: नेपालमा मोटरसाइकलको बढ्दो मागले तिनीहरूको लागतमा वृद्धि भएको छ ।र तिनीहरूको पार्टपूर्जाको बढेको छ। यो दुई-पाङ्ग्रे सवारी साधन बीमालेखले पार्टपूर्जाको लागतलाई समेट्छ, साधारण नट र बोल्ट वा गियर वा ब्रेक प्याड जस्ता पार्टपुर्जाहरू सहित, जुन पहिले भन्दा महँगो भएको छ।
राजमार्गमा सेवाः बीमालेख खरिदको समयमा, तपाईले सडकमा सहयोग चाहिएमा सडकमा सहयोगको लागि आउने सडक सहायताको विकल्प रोज्न सक्नुहुन्छ। यसमा टोइङ, सानो मर्मत, फ्ल्याट टायर, आदि जस्ता सेवाहरू समावेश छन्। यस्तो सुविधा विशेषगरी चारपाङ्ग्रे सवारी साधनको बीमामा समावेश गरिएको हुन्छ।
मनको शान्ति: तपाईको गाडीमा भएको कुनै पनि क्षतिले पर्याप्त मर्मत शुल्क लिन सक्छ। यदि तपाईसँग दुई-पाङ्ग्रे सवारी साधन बीमा छ भने, तपाईको बीमकले अनावश्यक खर्चहरूको ख्याल राख्नेछ, जसले तपाईलाई कुनै चिन्ता बिना नै मोटरसाइकल चलाउन मानसिक शान्ति दिन्छ।
अनिवार्य व्यक्तिगत दुर्घटना कभर: बाइक मालिकहरूले अब आफ्नो दुई पाङ्ग्रे सवारी साधन बीमालेख अन्तर्गत रू ३ लाखको व्यक्तिगत दुर्घटना क्षतिपूर्ती अन्तरनिहित सुविधाको रूपमा प्राप्त गर्न सक्छन्। यो बीमा अन्तर्गत निर्जीवन बीमा कम्पनीहरुले तेश्रो पक्ष बीमा गरिएको सवारी साधनको ठक्करबाट हुन जाने मानवीय क्षतिको जोखिम बहन सुविधा अन्तर्गत दुर्घटनामा परेर घाइते भएको अवस्थामा अधिकत्तम तीन लाख रुपैयाँ र मृत्यु भएको अवस्थामा जनही ५ लाख रुपैयाँ क्षतिपूर्ती प्रदान गर्छन् ।
अतिरिक्त सुविधाहरू: अतिरिक्त जोखिम बहन थप बीमाशुल्कमा उपलब्ध हुन्छ, तर अतिरिक्त सुरक्षा प्रदान गरेर दाबी दर्ता गर्ने प्रकृयालाई सजिलो बनाउन लामो बाटो जान्छ। यसमा पछाडि बस्नेहरूको लागि व्यक्तिगत दुर्घटना बहन गर्ने अतिरिक्त सुविधाहरूको लागि व्यक्तिगत दुर्घटना जोखिम बहन, पार्टपूर्जा र सामानहरूको लागि थप जोखिम बहन, शून्य ह्रास कट्टी सुविधा समावेश छन्।
दाबी छुट (नो क्लेम डिस्काउण्ट): सवारीधनीले सुरक्षित ड्राइभिङ अभ्यास र अघिल्लो वर्ष(हरू) मा कुनै पनि दाबी नगरेकोमा बीमा कम्पनीले यस्तो छुट सुविधाबाट बीमितलाई पुरस्कृत गर्दछ।
तेस्रो-पक्ष मोटर बीमाः
तेस्रो-पक्ष बीमाले बीमितलाई सडक दुर्घटनामा तेस्रो पक्षलाई क्षति पुर्याउने कानूनी दायीत्वहरू समेट्छ। चाहे त्यो व्यक्ति होस् वा उनीहरूको सम्पत्ति। सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐनले सबै दुई पाङ्ग्रे सवारी साधन मालिकहरूलाई सार्वजनिक सडकमा सवारी चलाउँदा वैध तेस्रो पक्ष बीमा गर्न अनिवार्य गरेको छ।
आफ्नै क्षति बीमाः
आफ्नै क्षति बीमालाई आफ्नै क्षति (ओन ड्यामेज) जोखिम बहन पनि भनिन्छ। यसले चोरी, दुर्घटना, आगलागी, आदि विरुद्ध बीमा गरिएको मोटरसाइकललाई हुने क्षतिको लागि वित्तीय सुरक्षा प्रदान गर्छ। व्यापक सुरक्षाको लागि अनिवार्य तेस्रो-पक्ष बीमाको अतिरिक्त यो सुविधा समावेश गर्नु उचित हुन्छ।
बृहत् बीमाः
व्यापक बीमाले तपाईलाई तेस्रो-पक्ष कानुनी दायीत्वहरूको अतिरिक्त तपाईको सवारी साधनमा हुने कुनै पनि क्षतिबाट जोगाउँछ। यसले तपाईको मोटरसाइकललाई आगो, प्राकृतिक प्रकोप, चोरी, दुर्घटना, मानव निर्मित प्रकोप र सम्बन्धित प्रतिकूलता विरूद्ध सुरक्षाको प्रत्याभूती दिलाउँछ, क्षतिपूर्ती दिलाउँछ।
के गर्नु बुद्धिमानी हुन्छ?
यसरी तेश्रो पक्ष बीमाले बीमा गरिएको सवारीसाधनको ठक्करबाट तेश्रो पक्षलाई कुनै क्षति पुग्न गएको अवस्थामा क्षतिपूर्ती सुनिश्चित गर्छ। तर सवारीधनी स्वयमलाई केही भयो वा सवारीसाधनमै क्षतिपुग्यो, चोरी भयो, हरायो भने एक सुको क्षतिपूर्ती प्रदान गर्दैन। तपाईले तेश्रो पक्ष मात्र बीमा गर्नु भएको छ भने बीमावापत क्षतिपूर्ती दाबी पाइन्छ भन्ने आशा नगर्नुहोला, पैसाको जोहो गरेर नयाँ वा पुरानो मोटरसाइकल खरिद गर्न नजिकको बिक्री केन्द्रमा सम्पर्क राख्नुहोला।
थोरै बढी पैसा तिरेर तपाइले सघन बीमा वा कम्प्रिहेन्सिभ कभरेज बीमा रोज्नुभयो भने सबैभन्दा उत्तम हुन्छ। मोटरसाइकलले कसैलाई ठक्कर दियो, क्षति पुर्यायो वा चोरी, आगजनी, तोडफोड,बाढी पहिरोले बगायो भने पनि ढुक्क रहन सक्नुहुन्छ बीमा कम्पनीले क्षतिपूर्ती दिन्छ।
