काठमाडौं । वैश्विक पुनर्बीमक स्विस रि ले जारी गरेको अनुसन्धान प्रतिवेदनले अधिक गर्मीका कारण विश्वमा वर्षदिनमै ५ लाख मानिसले ज्याउन गुमाइरहेको तथ्य प्रकाशमा ल्याएको छ।
यो संख्या बाढी, भूकम्प र विनाशकारी आँधीको संयुक्त प्रभावभन्दा पनि बढी हो। स्विस रीले बिहीबार सार्वजनि गरेको २०२५ सोनर प्रतिवेदनले अत्यधिक गर्मीका घटनाहरूमा देखिएको यो वृद्धि सबैभन्दा प्रमुख नयाँ जोखिमहरूमध्ये एक बनेको बताएको छ।
प्रतिवेदनका अनुसार, मानवीय क्षति मात्र नभएर उद्योग व्यवसायमा समेत बढ्दो तापक्रमले प्रत्यक्षरूपमा नोक्सानी पुर्याउँदा बीमा कम्पनीको नोक्सानी दबाब बढेको छ। प्रतिवेदनमा सूचना प्रविधि कम्पनीको पूर्वाधारमा बढ्दो तापक्रमले प्रत्यक्ष असर पार्दा क्षतिपूर्ती दाबीका घटना बढेको तथ्य औंल्याएको छ।
यस अध्ययनले अत्यधिक गर्मीले मानव जीवनमा मात्र नभई ऊर्जा र दूरसञ्चार जस्ता उद्योगहरूमा पनि कसरी असर गरिरहेको छ भन्ने देखाउँछ। प्रतिवेदन सार्वजनिक कार्यक्रममा स्विस रिका समूह प्रमुख अर्थशास्त्री जेरोम हेगेली भने, “अत्यधिक गर्मीलाई पहिले ‘अदृश्य खतरा’ मानिन्थ्यो किनभने यसको असर अन्य प्राकृतिक प्रकोपहरूको जस्तो स्पष्ट देखिँदैन।”
उनको भनाइ छ कि लामो अवधिसम्मको तातो लहरहरूको स्पष्ट प्रवृत्तिका कारण, मानव जीवन, हाम्रो अर्थतन्त्र, पूर्वाधार, कृषि र स्वास्थ्य सेवा प्रणालीमा यसको वास्तविक लागतबारे प्रकाश पार्नु महत्त्वपूर्ण छ।
अत्यधिक गर्मीका घटनाहरू बढ्दो तीव्रता, आवृत्ति र अवधिका साथ भइरहेका छन् भन्ने स्पष्ट प्रमाणहरू छन्। जुलाई २०२४ पृथ्वीमा अहिलेसम्मकै तीनवटा सबैभन्दा तातो दिनहरू थिए।
नयाँ तथ्याङ्कले यो पनि देखाएको छ कि सन् १९६० को दशकदेखि, अमेरिकामा लू अहिले तीन गुणा बढी फैलिएका छन् । वातावरणीय तापक्रम लगभग एक डिग्री बढेको छ, र लू चल्ने क्रम एक दिन बढी लामो समयसम्म रहन्छन्।
स्वास्थ्यमा प्रभावः
अत्यधिक गर्मीका घटनाहरूको मानव स्वास्थ्यमा ठूलो प्रभाव पर्न सक्छ। हालैको तथ्याङ्कले प्रत्येक वर्ष करिब ४८०,००० मृत्यु अत्यधिक गर्मीका घटनाहरूसँग सम्बन्धित हुन सक्ने देखाउँछ। गर्मीको तनावले थकान, लू लाग्ने र अंगहरू फेल हुने गराउन सक्छ। मुटु र श्वासप्रश्वाससम्बन्धी रोगहरूलाई झन् बढाउन सक्छ। वृद्धवृद्धा र गर्भवती महिलाहरू विशेष गरी जोखिममा हुन्छन्।
स्वास्थ्यबाहेकका प्रभावः
तेज वायूसँगै आउने लू ले डढेलोको सम्भावना पनि बढाउन सक्छ। स्विस री इन्स्टिच्युट अनुसार, सन् २०१५-२०२४ को अवधिमा डढेलोका कारण विश्वव्यापी रूपमा बीमा गरिएको क्षति ७८ अर्ब ५० करोड अमेरिकी डलर पुगेको थियो।
सोनर प्रतिवेदनले धेरै उद्योगहरू अत्यधिक गर्मीका घटनाहरूप्रति संवेदनशील रहेको खुलासा गर्छ। उदाहरणका लागि, दूरसञ्चार उद्योगले डेटा सेन्टरहरूमा चिस्यान प्रणाली बिग्रने वा भूमिगत तारहरू बिग्रने जस्ता जोखिमहरूको सामना गर्नुपरिरहेको छ।
सन् २०२१ को एक मुद्दामा, एक अमेरिकी वादीले जलवायु परिवर्तन-प्रेरित चरम मौसमी घटनाहरूका कारण भएको क्षतिको लागि जीवाश्म इन्धन कम्पनीहरूबाट ५२ अर्ब अमेरिकी डलर माग गरेका थिए। त्यसैले अत्यधिक गर्मीले मुद्दा मामिलाहरूलाई तीब्र पार्ने सम्भावना छ, जसले गर्दा बीमा कम्पनीका लागि दाबीहरू बढ्छन्।
अत्यधिक गर्मीका घटनाहरूले अन्य नयाँ जोखिमहरूलाई पनि बढाउन सक्छन्। यसमा नयाँ जोखिमहरू जस्तै विषाक्त ढुसी पनि पर्छन्, जुन न्यानो तापक्रममा फस्टाउँछ र मानव शरीरमा प्रवेश गर्न सक्छ। बालीनाली बिग्रने र अत्यधिक गर्मीको अवस्थामा परेका कर्मचारीहरूबाट श्रमिकको क्षतिपूर्ति दाबीहरू जस्ता बढी ज्ञात जोखिमहरू पनि पर्छन्।
