काठमाडौं । सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन, २०७५ ले मोटर गाडीका लागि तेस्रो पक्ष दायित्व बीमा अनिवार्य गरेको छ। तेस्रो पक्ष बीमाले सवारी दुर्घटनाका कारण तेस्रो पक्षलाई हुन जाने क्षति, चोटपटक वा तेस्रो पक्षको मृत्युका कारण सिर्जना हुने वित्तीय दायित्व वहन गर्ने रक्षावरण प्रदान गर्दछ।
तेस्रो पक्ष बीमाले स्वयं सवारीधनी वा बीमा गरिएको सवारीसाधनको क्षतिको जोखिम बहन गर्दैन। मोटर बीमाअन्तर्गत व्यापक बीमा अर्को विकल्प हो। यो फराकिलो बीमा हो। यसमा तेस्रो पक्ष दायित्वमात्र नभएर चोरी, प्राकृतिक प्रकोप र व्यक्तिगत दुर्घटनाका कारण बीमित स्वयं वा आफ्नै गाडीमा हुने सबै क्षतिहरु समावेश हुन्छन्।
तेस्रो पक्ष बीमाका फाइदा
१. कानुनको पालनाः यातायात व्यवस्था ऐनको बाध्यात्मक व्यवस्थाअन्तर्गत तेस्रो पक्ष बीमा अनिवार्य छ।
२. लागत प्रभावीः तेस्रो पक्ष बीमालेखहरु व्यापक बीमाको तुलनामा कम खर्चिलो हुन्छ।
३. तेस्रो पक्ष दायित्वहरुका लागि कभरेजः यसले अर्को व्यक्तिलाई चोटपटक, मृत्यु वा उीनीहरुको गाडीमा क्षतिका कारणले उसको वा उनको सम्पत्तिलाई क्षति पुर्याउनका लागि आर्थिक दायित्व सुनिश्चित गर्दछ।
तेस्रो पक्ष बीमाका बेफाइदा
१. आफ्नै क्षतिको क्षतिपूर्ति पाइन्नः तपाइँ आफैँ घाइते भए वा आफ्नै गाडीमा हुने क्षतिको मर्मतका लागि यो बीमाले कुनै क्षतिपूर्ति दिँदैन।
२. अतिरिक्त सुविधारहितः व्यापक बीमालेखमा जस्तो तपाइँले थप सुविधाहरु तेस्रो पक्ष बीमामा समावेश गर्न सक्नुहुँदैन।
३. सीमित संरक्षणः यसले प्राकृतिक प्रकोप, चोरी वा व्यक्तिगत दुर्घटनावापतको क्षति बहन गर्दैन।
व्यापक बीमाको फाइदा
१.व्यक्तिगत दुर्घटना बीमाः यो सवारी बीमामा दुर्घटनामा चालकलाई चोटपटक वा कार मालिकको मृत्युका लागि क्षतिपूर्ति प्रदान गर्दछ।
२.गाडीको क्षतिः व्यापक बीमाले दुर्घटना, चोरी, आगलागी, बाढी र प्राकृतिक वा मानव निर्मित प्रकोपको समयमा तपाइँको गाडीलाई पुग्ने क्षति व्यहोर्छ।
३.तेस्रो पक्ष दायित्व बीमाः यसले तेस्रो पक्ष जोखिम बहनका लागि कानुनी औपचारिकता पूरा गर्न मद्दत गर्दछ।
४.अतिरिक्त सुविधाहरुः यो बीमालेखमा, शून्य ह्रासकट्टी, ग्यारेजमा थन्किएको अवधिको क्षतिपूर्ति, चालकको दैनिक भत्ता, नयाँ सवारी सोधभर्ना, इन्जिन सुरक्षाजस्ता अतिरिक्त सुविधा समावेश गर्ने विकल्प उपलब्ध हुन्छ।
व्यापक बीमाका बेफाइदा
१.महँगो बीमाशुल्कः तेस्रो पक्ष बीमाको तुलनामा यसको बीमाशुल्क दोब्बरभन्दा बढी महँगो हुन्छ।
२.कानुनी रुपमा अनिवार्य छैनः यो बीमा कानुनी रुपमा अनिवार्य छैन। गाडी मालिकको स्वेच्छामा निर्भर हुन्छ।
कुन रोज्ने ?
तेस्रो पक्ष र व्यापक बीमा बीचको छनौटको निर्णय तपाइँको आवश्यकता र बीमाका लागि खर्च गर्न सक्ने बजेटको आकारमा निर्भर गर्छ। तेस्रो पक्ष बीमाले तेस्रो पक्षलाई पुग्ने हानि वा क्षतिको लागिमात्र क्षतिपूर्ति प्रदान गर्छ, कानुनी झन्झटबाट जोगाउँछ। तर, यसले गाडी मालिक वा चालक स्वयमलाई चोटपटक लाग्यो वा मोटरमा नै क्षति पुग्यो भने क्षतिपूर्ति दिँदैन। व्यापक बीमाले चोरी वा प्राकृतिक प्रकोप, तेस्रो पक्ष दायित्व र तपाइँको मोटरको क्षतिलगायत धेरै जोखिम बहन गर्दछ।
उच्च बीमाशुल्क दर भए पनि यदि तपाइँ उच्च जोखिमयुक्त स्थानहरुमा सवारी कुदाउनुहुन्छ वा महँगो गाडीको चढ्नुहुन्छ, सार्वजनिक स्थानमा पार्किङ गर्नुहुन्छ भने व्यापक बीमाले मानसिक शान्ति प्रदान गर्दछ। तेस्रो पक्ष बीमा पुरानो कार वा सीमित आयस्रोतहरु भएकाका लागि सवारी चोरी भए वा आफैँलाई कुनै नोक्सानी हुने जोखिम मोल्ने गरी उपयुक्त हुन्छ। लागत र कभरेजको बीचमा सन्तुलन मिलाउने एक सूचित छनौट गर्न आफ्नो ड्राइभिङ ढाँचा, कार मूल्य र वित्तीय स्थितिलाई विचार गर्नुहोस्।
वैध तेस्रो पक्ष बीमा बिना सवारी अवैध छ र जरिवाना वा जेल पनि हुन सक्छ। व्यापक बीमा ऐच्छिक हो। अनिवार्य तेस्रो पक्ष बीमाले तेस्रो पक्षलाई मात्र फाइदा पु¥याउँछ र तपाईको गाडी वा व्यक्तिगत चोटपटकको लागि कुनै जोखिम बहन गर्दैन।
नेपाल बीमा प्राधिकरणले तेस्रो पक्ष बीमाको लागि बीमाशुल्क दरहरु निर्धारण गर्दछ।सबै सवारी मालिकहरुको लागि उपयुक्त हुने दर निर्धारण गर्छ।
