कुनै पनि कम्पनीको दुई थरी मूल्य हुन्छ, एउटा मूल्य भनेको कम्पनीको बजार मूल्य जो खरिदकर्ता र बिक्रीकर्ताले निर्धारण गर्छन भने अर्को मूल्य भने कम्पनीको किताबी मूल्य हो । कम्पनीको सम्पत्तिमा दायित्तो घटाएर निकालिएको मूल्य भनेको कम्पनीको किताबी मूल्य अथवा प्रति शेयर नेटवर्थ भनिन्छ । कम्पनी बन्द हुने अवस्थामा कम्पनीको किताबी मूल्य सरह सम्पत्ति लगानीकर्ताले पाउने गर्छन ।
केही कम्पनीलाई छोड्ने हो भने दोश्रो बजारमा कम्पनीको वास्तविक किताबी मूल्यमा कम्पनीको शेयर पाईदैन र अर्को महत्तोपुर्ण कुरा भनेको कम्पनीको आम्दानी (प्रति शेयर आम्दानी जस्ता महत्तोपुर्ण कुराहरु) किताबी मूल्यमा समावेश हुदैनन् ।
यही कुरालाई मध्य नजर गर्दै The intelligent Investors का लेखक बेन्जामिन ग्रामले ग्राम नम्बरको आविष्कार गरे । ग्राम नम्बरमा कम्पनीको प्रति शेयर आम्दानी र कम्पनीको किताबी मूल्यलाई मध्यनजर गर्दै कम्पनीको आधारभूत मूल्य निकालिन्छ ।
- ग्राम नम्बर निकाल्दा बेन्जामिन ग्रामले २ वटा कुरालाई आधार लिएका थिए
- कम्पनीको मूल्य आम्दानी अनुपात १५ गुणा भन्दा धेरै हुनु हुदैन
- कम्पनीको मूल्य र किताबी मूल्यको अनुपात १ दशमलव ५ गुणा भन्दा धेरै हुनु हुदैन ।
के हो ग्राम नम्बरको शुत्र
ग्रामका अनुसार यदी कम्पनीको बजार मूल्य कम्पनीको ग्राम नम्बर भन्दा धेरै छ भने कम्पनी ओभरभ्यालुड हुन्छ भने कम्पनीको ग्राम नम्बर भन्दा कम्पनीको बजार मूल्य थोरै छ भने कम्पनी अण्डरभ्यालूड हुन्छ । ग्रामका अनुसार लगानीकर्ताले दीर्घकालीन लगानीका लागि शेयर खरिद गर्दा कम्पनीको बजार मूल्य ग्राम नम्बर भन्दा थोरै हुनु पर्छ ।
ग्राम नम्बर अनुसार नेपालमा रहेको वाणिज्य बैंकको अवस्था के छ ?
नेपालमा अहिले २७ वटा वाणिज्य बैंकहरुको शेयर कारोवार हुन्छ । २७ वाणिज्य बैंकको औसत बजार मूल्य ३०५ रुपैयाँ रहेको छ भने २७ कम्पनीको औसत ग्राम नम्बर ३०२ रुपैँया रहेको छ । यसको मतलव वाणिज्य बैंकको बजार मूल्य र ग्राम नम्बर उस्तै विन्दुमा छन् ।
ग्राम नम्बर अनुसार २७ वाणिज्य बैंक मध्य १७ वाणिज्य बैंकको बजार मूल्य ग्राम नम्बर भन्दा थोरै छ भने १० वाणिज्य बैंकको बजार मूल्य ग्राम नम्बर भन्दा धेरै छ । ग्रामका् नम्बरका अनुसार नेपालमा १७ वाणिज्य बैंक अण्डरभ्यालुड जोनमा छन् भने १० वाणिज्य बैंकहरु ओभर भ्यालूड जोन मा छन् ।
ग्राम नम्बर भन्दा बजार मूल्य कम भएका वाणिज्य बैंकहरु
ग्राम नम्बर भन्दा बजार मूल्य धेरै भएका वाणिज्य बैंकहरु
नेपाल बैंक लिमिटेडको ग्राम नम्बर र बजार मूल्यको निकै ठुलो अन्तर देखिएको छ । नेपाल बैंक लिमिटेडको ग्राम नम्बर ४७८ रुपैँया छ भने कम्पनीको बजार मूल्य २८९ रुपैयाँ मात्र छ ।
त्यस्तै स्ट्याण्डर्ड चार्टर्ड बैंक नेपाल लिमिटेडको बजार मूल्य ५४० रुपैयाँ छ भने कम्पनीको ग्राम नम्बर ३४८ रुपैँया मात्र रहेको छ ।
कृषि विकास बैंक ,बैंक अफ काठमान्डू ,नबिल बैंक,एन एम बी,प्रभु बैंक लिमिटेडको मूल्य समायोजन पछि बोनस शेयरलाई पुँजीमा जोडेर नयाँ प्रति शेयर आम्दानी र किताबी मूल्य गणना गरिएको
उपलब्ध आधिकारिक तथ्यांकबाट तयार गरिएको यो विस्लेषण पूर्ण होइन, निर्णय लिनु अघि थप अनुसन्धान गर्नु पर्ने छ ।
