काठमाडौं । यस वर्ष सुनको मूल्य अचाक्ली बढेको छ। विश्वका धेरै देशहरुमा जारी अशान्तिका कारण लगानीकर्ताहरु सुरक्षित आश्रयस्थलका रुपमा सुनतिर फर्किरहेका छन्।
यसबाहेक धेरै देशका केन्द्रीय बैंकहरुले विगत केही वर्षमा सुनको उल्लेखनीय खरिद गरेका छन्। जसले गर्दा मूल्य बढेको छ। हालै सुनको भाउ प्रतिऔंस ४ हजार ३०० डलर नाघेको छ। गोल्डम्यान साक्सको अनुमान छ कि मूल्य अर्को वर्ष डिसेम्बरसम्ममा प्रतिऔंस ४ हजार ९०० डलरसम्म पुग्न सक्छ।
अनुमानअनुसार विश्वभर २ लाख १६ हजार २६५ टन सुन निकालिएको छ र केवल ६४ हजार टन खानीहरुमा बाँकी छ। युक्रेनसँग युद्धमा फसेको रुस र अस्ट्रेलियासँग सबैभन्दा ठूलो उत्खनन नभएका सुनका भण्डार छन्। दुवै देशसँग बराबर १२ हजार टन उत्खनन नभएका सुनका भण्डार छन्। दक्षिण अफ्रिका यस सूचीमा तेस्रो स्थानमा छ। जसको ज्ञात भण्डार ५ हजार टन छ। इन्डोनेसियामा ३ हजार ८०० टन र क्यानडामा ३ हजार २०० टन सुनको उत्खनन नभएको भण्डार छ।
चीनसँग ३ हजार १०० टन सुनको भण्डार छ। अमेरिकी केन्द्रीय बैंकसँग विश्वको सबैभन्दा ठूलो सुनको भण्डार ८ हजार १३३ टन छ। तर यसको खानीमा ३ हजार टन सुन छ। त्यसपछि पेरु (२ हजार ५०० टन), ब्राजिल (२ हजार ४०० टन), काजाकिस्तान (२ हजार ३०० टन), उज्बेकिस्तान (१ हजार ८०० टन), मेक्सिको (१ हजार ४०० टन), घाना (१ हजार टन), माली (८०० टन), कोलम्बिया (७०० टन) र तान्जानिया (४०० टन) छन्।
सुन उत्पादनमा चीन अग्रणी छ। सन् २०२३ मा चीनमा सुन उत्पादन ३७८.२ टन थियो। रुस ३२१.८ टनका साथ दोस्रो स्थानमा थियो। सन् २०२३ मा अस्ट्रेलियामा २९३.८ टन, क्यानडामा १९१.९ टन, संयुक्त राज्य अमेरिकामा १६६.७ टन, घानामा १३५.१ टन, इन्डोनेसियामा १३२.५ टन, पेरुमा १२८.८ टन, मेक्सिकोमा १२.६ टन र उज्बेकिस्तानमा ११९.६ टन सुन उत्पादन भएको थियो। विश्वभरका केन्द्रीय बैंकहरुले विगत ३ वर्षदेखि १ हजार टनभन्दा बढी सुन खरिद गरेका छन्।
