काठमाडौं । जेनजीको आन्दोलनका क्रममा भएको विध्वंशमा आफ्नो निजी मोटरसाइकल जलाइएका सवारीधनीहरु यतिबेला बीमा दाबीको विषयलाई लिएर चिन्तित देखिन्छन्।
सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन, २०४९ अनुसार सार्वजनिक सडकहरुमा कानुनी रुपमा मोटरसाइकल चलाउन कम्तीमा तेस्रो पक्ष बीमा गरिनु अनिवार्य छ। व्यापक वा सघन सुरक्षाका लागि व्यापक बीमा योजनाहरु खरिद गर्न सुझाव दिइन्छ। किनकि यो बीमाले तपाइँको सवारीसाधनको क्षतिलाई पनि समेट्छन्। तर, अनिवार्यबाहेकको बाँकी बीमा सुरक्षाका लागि थोरै बढी रकम तिरेर फुल इन्स्योरेन्स गर्न नचाहनेको बाहुल्यता छ।
मोटरसाइकल बीमालाई दुईपांग्रे सवारीसाधन बीमा पनि भनिन्छ। यो एक प्रकारको मोटर बीमालेख हो। जसले दुईपांग्रे सवारीसाधनबाट हुने वा हुने कुनै पनि हानि वा क्षतिविरुद्ध वित्तीय सुरक्षाको प्रत्याभूति प्रदान दिलाउँछ। यसमा सडक दुर्घटना, चोरी, प्राकृतिक प्रकोप (जस्तै बाढी र भूकम्प), मानव निर्मित प्रकोप (जस्तै: दंगा र आगलागी) र तेस्रो पक्ष दायित्वहरु जस्तै चोटपटक वा सम्पत्ति अरुलाई हुने क्षतिबाट सुरक्षा समावेश गरिएको हुन्छ।
सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन, २०४९ अनुसार सार्वजनिक सडकहरुमा कानुनी रुपमा मोटरसाइकल चलाउन कम्तीमा तेस्रो पक्ष बीमा गरिनु अनिवार्य छ। व्यापक वा सघन सुरक्षाका लागि व्यापक बीमा योजनाहरु खरिद गर्न सुझाव दिइन्छ। किनकि यो बीमाले तपाइँको सवारीसाधनको क्षतिलाई पनि समेट्छन्।
दुईपांग्रे सवारीसाधन बीमामा स्कुटर, मोटरसाइकल, तीनपांग्रे, विद्युतीय मोटरसाइकल र स्कुटरको बीमाको सुविधा उपलब्ध छ।
दुईपांग्रे सवारीसाधन बीमालेखले कस्तो जोखिम बहन गर्छ?
मोटर बीमालेखले वित्तीय सुरक्षामात्र होइन मानसिक शान्ति र कानुनी व्यवस्थाको अनुपालन पनि सुनिश्चित गर्छ। दुईपांग्रे सवारीसाधन बीमाको लागि सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन २०४९ र नेपाल बीमा प्राधिकरणद्वारा जारी सवारी बीमासम्बन्धी नियम र कानुनी प्रावधानहरुः
- बीमा गरिएको मोटरसाइकलमा दुर्घटनाजन्य क्षति
- दुईपांग्रे सवारीसाधनको चोरी वा पूर्ण क्षति
- प्राकृतिक प्रकोप (बाढी, भूकम्प, आँधीबेहरी, आदि)
- मानव निर्मित विपत्तिहरु (आगो, तोडफोड, दंगा)
- तेस्रो पक्ष दायित्वहरु (चोट, मृत्यु, वा सम्पत्ति क्षति)
सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन, २०४९ अनुसार, नेपालका सबै सवारीधनीहरुले कम्तीमा तेस्रो पक्ष बीमालेख खरिद गर्नु अनिवार्य छ। बीमा प्राधिकरणले बीमाशुल्क दर, बीमालेखका सर्तहरु र दाबी भुक्तानीसँग सम्बन्धित नियमहरु नियन्त्रण गर्दछ। ऐनको दफा १४८ मा सवारीधनी वा व्यवस्थापकले तोकिएबमोजिम प्रत्येक सवारीको बीमा गराउनुपर्ने प्रावधान छ।
ऐनको दफा १५२ ले तेस्रो पक्ष बीमासम्बन्धी प्रावधान समेटेको छ। यस दफामा सवारीको दुर्घटनाबाट कुनै तेस्रो पक्ष वा निजको कुनै सम्पत्ति कुनै किसिमले नोक्सानी भएमा नोक्सानीको क्षतिपूर्ति दिन सवारीधनी वा व्यवस्थापकले तोकिएको रकमको तेस्रो पक्षको बीमा गराउनुपर्ने प्रावधान छ।
सवारीसाधनको बीमा गर्दाको फाइदा
वित्तीय सुरक्षाः दुईपांग्रे सवारीसाधन बीमाले वित्तीय सुरक्षाको प्रत्याभूति प्रदान गर्छ। जसले दुर्घटना, चोरी वा तेस्रो पक्ष दायित्वको अवस्थामा धेरै पैसा जोगाउन मद्दत गर्छ। सानो क्षतिका लागि पनि हजारौँ रुपैयाँ खर्च हुन सक्छ। यो बीमालेखले तपाइँलाई आफ्नो खल्तीको पैसामा क्षति नपारी क्षति मर्मत गर्न मद्दत गर्दछ।
दुर्घटना चोटपटकः बीमालेखले दुर्घटनामा तपाइँको सवारीसाधनले भोगेको क्षति र तपाइँले भोग्नुभएको कुनै पनि दुर्घटना चोटपटकलाई समेट्छ।
सबै प्रकारका दुईपांग्रे सवारीसाधनका लागि सुरक्षाः यसले स्कुटर, मोटरसाइकल वा मोपेडमा हुने क्षतिको क्षतिपूर्ति दिलाउँछ।
दुईपांग्रे सवारीसाधन बीमालेखका प्रकारः बीमा कम्पनीहरुद्वारा प्रस्ताव गरिएका ३ प्रकारका मोटरसाइकल बीमालेखहरु प्रचलनमा छन्। तपाइँको आवश्यकता र बजेटअनुसार तपाइँले तेस्रो पक्ष बीमा, व्यापक बीमा र आफ्नै क्षति सुविधा समावेश गरिएको बीमालेख खरिद गर्न सक्नुहुन्छ।
दुईपांग्रे सवारीसाधन बीमालेखमा समावेश गरिने जोखिम
स्पेयर पाट्र्सको लागतः नेपालमा मोटरसाइकलको बढ्दो मागले तिनीहरुको लागतमा वृद्धि भएको छ । तिनीहरुको पार्टपुर्जाको बढेको छ। यो दुईपांग्रे सवारीसाधन बीमालेखले साधारण नट र बोल्ट वा गियर वा ब्रेक प्याड जस्ता पार्टपुर्जाहरुसहितका पार्टपुर्जाको लागतलाई समेट्छ। जुन पहिलेभन्दा महँगो भएको छ।
राजमार्गमा सेवाः बीमालेख खरिदको समयमा तपाइँले सडकमा सहयोग चाहिएमा सडकमा सहयोगका लागि आउने सडक सहायताको विकल्प रोज्न सक्नुहुन्छ। यसमा टोइङ, सानो मर्मत, फ्ल्याट टायर आदिजस्ता सेवाहरु समावेश छन्। यस्तो सुविधा विशेषगरी चारपांग्रे सवारीसाधनको बीमामा समावेश गरिएको हुन्छ।
मनको शान्तिः तपाइँको गाडीमा भएको कुनै पनि क्षतिले पर्याप्त मर्मत शुल्क लिन सक्छ। यदि तपाइँसँग दुईपांग्रे सवारीसाधन बीमा छ भने तपाइँको बीमकले अनावश्यक खर्चहरुको ख्याल राख्नेछ। जसले तपाइँलाई कुनै चिन्ता बिना नै मोटरसाइकल चलाउन मानसिक शान्ति दिन्छ।
अनिवार्य व्यक्तिगत दुर्घटना कभरः बाइक मालिकहरुले अब आफ्नो दुईपांग्रे सवारीसाधन बीमालेखअन्तर्गत ३ लाख रुपैयाँको व्यक्तिगत दुर्घटना क्षतिपूर्ति अन्तरनिहीत सुविधाको रूपमा प्राप्त गर्न सक्छन्। यो बीमाअन्तर्गत निर्जीवन बीमा कम्पनीहरुले तेस्रो पक्ष बीमा गरिएको सवारीसाधनको ठक्करबाट हुन जाने मानवीय क्षतिको जोखिम बहन सुविधा अन्तर्गत दुर्घटनामा परेर घाइते भएको अवस्थामा अधिकतम ३ लाख रुपैयाँ र मृत्यु भएको अवस्थामा जनही ५ लाख रुपैयाँ क्षतिपूर्ति प्रदान गर्छन् ।
अतिरिक्त सुविधाहरुः अतिरिक्त जोखिम बहन थप बीमाशुल्कमा उपलब्ध हुन्छ। तर अतिरिक्त सुरक्षा प्रदान गरेर दाबी दर्ता गर्ने प्रक्रियालाई सजिलो बनाउन लामो बाटो जान्छ। यसमा पछाडि बस्नेहरुका लागि व्यक्तिगत दुर्घटना बहन गर्ने अतिरिक्त सुविधाहरुका लागि व्यक्तिगत दुर्घटना जोखिम बहन, पार्टपूर्जा र सामानहरुका लागि थप जोखिम बहन, शून्य ह्रासकट्टी सुविधा समावेश छन्।
दाबी छुट (नो क्लेम डिस्काउन्ट): सवारीधनीले सुरक्षित ड्राइभिङ अभ्यास र अघिल्लो वर्ष(हरु) मा कुनै पनि दाबी नगरेकोमा बीमा कम्पनीले यस्तो छुट सुविधाबाट बीमितलाई पुरस्कृत गर्दछ।
तेस्रो पक्ष मोटर बीमा
तेस्रो पक्ष बीमाले बीमितलाई सडक दुर्घटनामा तेस्रो पक्षलाई क्षति पुर्याउने कानुनी दायित्वहरु समेट्छ। चाहे त्यो व्यक्ति होस् वा उनीहरुको सम्पत्ति। सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐनले सबै दुईपांग्रे्रे सवारीसाधन मालिकलाई सार्वजनिक सडकमा सवारी चलाउँदा वैध तेस्रो पक्ष बीमा गर्न अनिवार्य गरेको छ।
आफ्नै क्षति बीमा
आफ्नै क्षति बीमालाई आफ्नै क्षति (ओन ड्यामेज) जोखिम बहन पनि भनिन्छ। यसले चोरी, दुर्घटना, आगलागी आदिविरुद्ध बीमा गरिएको मोटरसाइकललाई हुने क्षतिका लागि वित्तीय सुरक्षा प्रदान गर्छ। व्यापक सुरक्षाका लागि अनिवार्य तेस्रो पक्ष बीमाको अतिरिक्त यो सुविधा समावेश गर्नु उचित हुन्छ।
बृहत् बीमा
व्यापक बीमाले तपाइँलाई तेस्रो पक्ष कानुनी दायित्वहरुको अतिरिक्त तपाइँको सवारीसाधनमा हुने कुनै पनि क्षतिबाट जोगाउँछ। यसले तपाइँको मोटरसाइकललाई आगो, प्राकृतिक प्रकोप, चोरी, दुर्घटना, मानव निर्मित प्रकोप र सम्बन्धित प्रतिकूलताविरुद्ध सुरक्षाको प्रत्याभूति दिलाउँछ, क्षतिपूर्ति दिलाउँछ।
के गर्नु बुद्धिमानी हुन्छ ?
यसरी तेस्रो पक्ष बीमाले बीमा गरिएको सवारीसाधनको ठक्करबाट तेस्रो पक्षलाई कुनै क्षति पुग्न गएको अवस्थामा क्षतिपूर्ती सुनिश्चित गर्छ। तर, सवारीधनी स्वयंलाई केही भयो वा सवारीसाधनमै क्षतिपुग्यो, चोरी भयो, हरायो भने एक सुको क्षतिपूर्ति प्रदान गर्दैन। तपाइँले तेस्रो पक्षमात्र बीमा गर्नु भएको छ भने बीमाबापत क्षतिपूर्ति दाबी पाइन्छ भन्ने आशा नगर्नुहोला। पैसाको जोहो गरेर नयाँ वा पुरानो मोटरसाइकल खरिद गर्न नजिकको बिक्री केन्द्रमा सम्पर्क राख्नुहोला।
थोरै बढी पैसा तिरेर तपाइँले सघन बीमा वा कम्प्रिहेन्सिभ कभरेज बीमा रोज्नुभयो भने सबैभन्दा उत्तम हुन्छ। मोटरसाइकलले कसैलाई ठक्कर दियो, क्षति पुर्यायो वा चोरी, आगजनी, तोडफोड, बाढीपहिरोले बगायो भने पनि ढुक्क रहन सक्नुहुन्छ बीमा कम्पनीले क्षतिपूर्ति दिन्छ।
