काठमाडौं । संसारमा आज पर्याप्त सम्पत्ति र स्रोतहरु छन्। ती सम्पत्ति र स्रोतको उचित प्रयोगबाट सम्पूर्ण मानव जातिले राम्रो जीवनस्तरको आनन्द उठाउन सक्छ। यो सम्पत्ति निरन्तर बढ्दै गएको छ। तर, यसका बाबजुद पनि कतिपय देश चरम गरिबीसँग संघर्ष गरिरहेका छन्।
अफगानिस्तान, सिरिया, इरिट्रियाजस्ता देशमा लामो समयदेखि चलिरहेको द्वन्द्वका कारण विश्वको सबैभन्दा गरिब देशको मूल्यांकन गर्न निकै गाह्रो छ। तर, प्रतिव्यक्ति कुल गार्हस्थ्य उत्पादन (जीडीपी)का आधारमा यो सूची तयार गरिएको हो।
जीडीपी देशमा वार्षिक रुपमा उत्पादित वस्तु तथा सेवाहरु नाप्ने गरी गणना गरिन्छ। तर देश धनी हो कि गरिब जान्नका लागि त्यसको जनसंख्यालाई हेर्नुपर्छ। यसका लागि जीडीपीलाई देशको कुल संख्याले भाग गरिन्छ। यसरी प्रतिव्यक्ति जीडीपी हासिल हुन्छ।
आईएमएफको तथ्यांकका आधारमा विश्वका १० सबैभन्दा गरिब देश
दक्षिण सुडान
दक्षिण सुडान विश्वका गरिब देशहरुको सूचीमा सबैभन्दा कान्छो देश हो। सन् २०११ मा स्वतन्त्रता प्राप्त गरेको यो देशले धेरै आर्थिक चुनौती सामना गरिरहेको छ। राजनीतिक अस्थिरता र द्वन्द्वले विकासमा बाधा पुर्याइरहेको छ। ११ करोड जनसंख्या भएको यो देशको जीडीपी २५ अर्ब ८३ करोड डलर छ।
बुरुन्डी
पूर्वी अफ्रिकाको सानो भूपरिवेष्ठित देश बुरुन्डीले राजनीतिक अस्थिरता र द्वन्द्वलगायत आर्थिक चुनौतीहरुको सामना गरिरहेको छ। देशको बढ्दो जनसंख्याले यो समस्यालाई थप बढाएको छ। करिब ८० प्रतिशत जनता कृषिमा निर्भर छन्। देशको जनसंख्या १ अर्ब ३५ करोड र जीडीपी ३ अर्ब ६ करोड डलर छ।
मध्य अफ्रिका
मध्य अफ्रिकामा अवस्थित यो देश राजनीतिक अस्थिरता, सशस्त्र द्वन्द्व र अपर्याप्त पूर्वाधारका कारण गम्भीर आर्थिक चुनौतीहरुको सामना गरिरहेको छ। देशमा सुन, तेल, युरेनियम र हिराको भण्डार छ। यति हुँदाहुँदै पनि यहाँका नागरिक चरम गरिबीमा बाँचिरहेका छन्। युक्रेनको आर्थिक कठिनाइहरु युद्ध र गम्भीर बाढी र खडेरी चक्रपछि अत्यावश्यक वस्तुहरुको मूल्य वृद्धिले थपिएको छ। ५८ लाख जनसंख्या भएको मध्य अफ्रिकी गणतन्त्रको जीडीपी ३ अर्ब डलर छ।
डेमोक्रेटिक रिपब्लिक अफ कंगो
उपसहारा अफ्रिकाको सबैभन्दा ठूलो देश कोबाल्ट र तामा जस्ता प्राकृतिक स्रोतहरुमा धनी भए पनि गम्भीर आर्थिक चुनौतीहरुको सामना गर्दछ। अधिकांश जनता गरिबीमा बाँचिरहेका छन्। लगभग ६२ प्रतिशत कंगेली जनता दैनिक २.१५ डलरभन्दा कममा बाँचिरहेका छन्। देशको जनसंख्या १.०४ करोड र जीडीपी १५ अर्ब ४२ करोड छ।
मोजाम्बिक
यो स्रोत धनी भूतपूर्व पोर्तुगाली उपनिवेशले विगत दशकमा प्रायः ७ प्रतिशतभन्दा बढीको औसत जीडीपी वृद्धि दर रेकर्ड गरेको छ। यसका बाबजुद पनि यो विश्वका १० गरिब देशमध्ये पाँचौं स्थानमा छ। मोजाम्बिक सन् २०१७ देखि राजनीतिक अस्थिरताले ग्रस्त छ। जब इस्लामिक विद्रोही समूहहरुले देशको ग्यास धनी उत्तरमा आक्रमण गरेको थियो। ३ अर्ब ४९ करोड जनसंख्या भएको यो देशको जीडीपी २३ अर्ब ९६ करोड डलर छ।
नाइजर
भूपरिवेष्ठित पश्चिम अफ्रिकी देशले सीमित प्राकृतिक स्रोतहरु, बारम्बार खडेरी र मुख्यतया कृषि अर्थतन्त्रका कारण आर्थिक कठिनाइ र उच्च गरिबी दरको सामना गरिरहेको छ। यसको ८० प्रतिशत क्षेत्र सहारा मरुभूमिले घेरिएको छ। देशको कुल जीडीपी १९ अर्ब ५४ करोड डलर र जनसंख्या २ अर्ब ७८ करोड छ।
मलावी
मलावी दक्षिण–पूर्वी अफ्रिकामा अवस्थित यसको सुन्दर परिदृश्यको बाबजुद महत्त्वपूर्ण आर्थिक चुनौतीहरुको सामना गर्दछ। यो देश वर्षामा आधारित कृषिमा निर्भर छ। देशको कुल जीडीपी ११ अर्ब ४० करोड डलर र जनसंख्या २ अर्ब १३ करोड रहेको छ।
लाइबेरिया
अफ्रिकाको सबैभन्दा पुरानो गणतन्त्र धेरै वर्षदेखि विश्वको सबैभन्दा गरीब देशहरुमा परेको छ। लाइबेरियाको गरिबी दशकौंको हिंसात्मक द्वन्द्व, गृहयुद्ध र इबोला जस्ता महामारीहरु लगायतका कारणले चलेको छ। यो प्रतिव्यक्ति जीडीपीको हिसाबले विश्वको आठौं गरिब देश हो। ५४ लाख जनसंख्या भएको लाइबेरियाको जीडीपी ४ अर्ब ५९ करोड डलर छ।
मेडागास्कर
अफ्रिकी महाद्वीपको दक्षिण–पूर्वी छेउमा अवस्थित यस टापु देशले सन् १९६० मा फ्रान्सबाट स्वतन्त्रता प्राप्त गरेदेखि धेरै राजनीतिक संकट र सैन्य विद्रोहको सामना गरिसकेको छ। माडागास्कर विश्वव्यापी रूपमा जलवायु सम्बन्धी खतराहरुको लागि सबैभन्दा कमजोर शीर्ष १० देशहरुमध्ये एक हो। खडेरी, बाढी र चक्रवातले मृत्यु, जनसंख्या विस्थापन, घर, पूर्वाधार र बालीमा क्षति पुर्याउँछ। १६.७७ अर्ब डलरको जीडीपी भएको यो देशको जनसंख्या २.५६ करोड छ।
यमन
३.५ करोड जनसंख्या भएको यमन अरबी प्रायद्वीपको सबैभन्दा गरिब देशहरुमध्ये एक हो। साउदी समर्थित सरकार र हुथी विद्रोहीबीच सन् २०१४ देखि चलिरहेको सत्ता संघर्षमा यहाँ १.५ लाखभन्दा बढी मानिस मारिएका छन्। यसबाहेक युद्धले अर्थतन्त्रलाई ध्वस्त पारेको छ। आज यो तेल धनी भूमिमा ८० प्रतिशतभन्दा बढी जनसंख्या गरिबीमा बाँचिरहेका छन्। यो १६.९४ अर्ब डलरको जीडीपीको साथ विश्वको दसौँ गरिब देश हो।
