काठमाडौं । नेपाल धितोपत्र बोर्डका अध्यक्ष रमेश कुमार हमालले प्रभु क्यापिटल र सेञ्चुरी क्यापिटल मार्केट्सको मर्जर पछिको एकिकृत कारोबारको उद्घाटन गरेका छन् । प्रभु क्यापिटलले सेञ्चुरी क्यापिटल मार्केट्सलाई प्राप्ति गरेको हो ।
मर्चेन्ट बैंकहरु मध्ये सर्वाधिक चुक्ता पूँजी रहेको प्रभु क्यापिटलले सञ्चुरीलाई प्राप्ति गरे सँगै बढेर एक अर्ब २० करोड पुगेको छ ।
प्रभु बैंक र सेञ्चुरी कमर्सियल बैंक एक आपसमा गाभिए सँगै दुबैको सहायक कम्पनीको रुपमा रहेका प्रभु र सेञ्चुरी क्यापिटल पनि मर्जर भएका हुन् ।
प्रभु क्यापिटलले २०७३ सालदेखि प्रभु बैंकको सहायक कम्पनीको रुपमा सञ्चालन हुँदै आइरहेको छ । मर्जर अगाडी प्रभुको चुक्ता पूँजी एक अर्ब र मर्जर पश्चात एक अर्ब २० करोड कायम भएको हो । जसमा प्रभु बैकको ६८ करोड रुपैयाँ लगानी रहेको छ भने अन्य व्यक्ति तथा संस्थाको ४३ करोड रुपैयाँ लगानी रहेको छ ।
नेपाल धितोपत्र बोर्डका अध्यक्ष रमेश हमालले अण्डरराइटिङको प्रकृयाँलाई सुधार गर्नु पर्ने बताएका छन् । उनले भने ‘यसमा क्रान्तिकारी परिवर्तन गर्नु पर्नेछ । अन्य मुलुकमा धितोपत्र निष्काशन गर्ने कम्पनीले अण्डराइटिङ कम्पनीलाई अण्डराइटिङका लागि कन्भिन्स गर्नु पर्छ । यसका लागि कम्पनीको शेयर मूल्यमा शुक्ष्म विश्लेषण गर्नु पर्छ। ‘
कम्पनीहरुले आफ्नो वित्तीय तथ्याङ्क देखाएर यो मूल्य मलाइ चाहियो भनेर मनाउने अभ्यास रहेको हमालले बताए । मर्चेन्ट बैंकहरुले पनि कम्पनीको वित्तीय स्वास्थ्य हेरेर म यति मात्रै मूल्य दिन सक्छु भनेर अडान गर्छन् । यसरी कम्पनीले चार पाँच वटा अण्डरराइटिङ एजेन्सीले दिने प्रस्ताव मध्ये जसको राम्रो लाग्छ त्यसैकोमा गएर गर्नु पर्ने अध्यक्ष हमालको तर्क छ । उनले थपे ‘यति भइसके पछि नियामक निकायले कम्पनीका सम्पुर्ण वित्तीय अवस्थालाई सार्वजनिक गर्ने हो ।’ नियमनकारी निकायले सबै काम गर्न नसक्ने भन्दै अध्यक्ष हमालले नियामकको आफ्नै बाध्यता र सिमाहरु रहने प्रष्ट पारे । त्यसैले सबै प्रकृयाँ र सबै क्षेत्रमा पारदर्शि हुनु पर्ने उनको भनाइ छ । त्यसैले अण्डराइटिङमा ठुलो फड्को मार्नु पर्ने अवस्था रहेको उनले बताए ।
अण्डराइटिङ गरिसकेर दुई महिना पछि आएर मूल्य घटाइदिनु पर्यो भन्न नमिल्ने भन्दै उनले प्रष्ट पारेका छन् । हमालले घोराही सिमेन्टको अण्डराइटिङमा भइरहेको अभ्यासलाई संकेत गर्दै यस्तो बताएका हुन् । उनले मर्चेन्ट बैंकरहरुलाई भने ‘तपाईहरुले सबै किसिमका जोखिम लिनु पर्यो । हामी कुनै न कुनै समयमा फेयर बजार मूल्य भएको अवस्थामा पुग्ने छौ ।’
हमालले ६०/६५ रुपैयाँ नेटवर्थ भएका कम्पनीहरुले पनि १०० रुपैयाँमा आइपिओ निष्काशन गर्नु सहि नभएको बताएका छन् । उनले भने ‘६०/६५ रुपैयाँको शेयर १०० रुपैयाँमा बिक्री गर्नु अण्डर भ्यालु भएको शेयर बिक्री गर्नु हो ।’
धितोपत्र बोर्डले केहि कुराहरुमा परिवर्तन गर्न लागेको जानकारी दिए । उनले भने ‘हिजोका दिनमा हाम्रोमा एउटा आइपिओको फाइल स्वीकृत हुन १५/१८ महिना लाग्थ्यो । म बोर्डमा आए पनि महिनामा औषतमा पनि ४ वटा स्वीकृत दिइरहेका छौ । यदि फाइल ठिक छैन भने अस्वीकृत गर्ने र राम्रो छ भने तत्काल अनुमति दिन्छौ ।’ आइपिओ निष्काशन प्रकृयाँलाई पनि डिजिटल प्रणालीमा रुपान्तरण गर्ने हमालले घोषणा गरेका छन् । एउटा आइपिओ निष्काशनको अनुमति ४०/४५ दिन भन्दा धेरै समय लाग्न नहुने उनको भनाइ छ ।
आइपिओ निष्काशन प्रकृया पनि फेयर मूल्यका आधारमा निष्काशन गर्न पाउने अवस्था सिर्जना गर्नु पर्ने उनको भनाइ छ । जहिले पनि १०० रुपैयाँमै शेयर निष्काशन गर्न पाउनु पर्ने भन्दा पनि नेटवर्थका आधारमा १०० भन्दा तल र १०० भन्दा माथिको शेयर निष्काशन गर्न पाउनु पर्ने उनको भनाइ छ । ७० रुपैयाँ नेटवर्थ भएको कम्पनीलाई १०० रुपैयाँमा निष्काशन गर्न दिनु गलत भएको उनको भनाइ छ ।
बैंक वित्तीय संस्थाले परम्परागत रुपमा लगानी गर्दै आइरहेको सन्दर्भमा मर्चेन्ट बैंकहरुहरुले इनोभेटिभ र नयाँ क्षेत्रमा लगानी गर्ने वातावरणका लागि फण्डिङ मेकानिजम तयार पार्नु पर्ने अध्यक्ष हमालको भनाइ छ । विदेशबाट एक अर्ब पैसा ल्याएर लघु र साना उद्यमका लागि लगानी गर्ने बापतावरण बनाउन सरोकारवाला निकायहरुलाई सुझाव दिइरहेको हमालले जानकारी दिए । यसका लागि बोर्डले इक्वीटी लगानीको वातावरण सिर्जना गर्ने हमालले बताए । नेपाल सँग विकास गर्ने अवधि ३० वर्ष मात्रै रहेको हुँदा लगानीका दायरा फराकिलो बनाउदै जानु पर्ने उनको सुझाव छ ।
