काठमाण्डौं । सर्वसाधारण माझ बीमा कम्पनीबारे एउटा आम छबि छ, बीमा कम्पनीहरु लिन जान्दछन्, दिन जान्दैनन् । बीमा कम्पनीसँग बीमा दाबी पाउनको लागी बीमितले निकै निपुणताको साथ तयारी गर्नुपर्छ । साथै बीमा कम्पनीलाई बीमा दाबी भुक्तानी गर्न बाध्य पार्ने गरी आवश्यक कागज प्रमाण जुटाउनुपर्छ । बीमा दाबीलाई सफलता पूर्वक टुंगोमा पुर्याउन बीमित वा दाबीकर्ताले विचार पुर्याउनुपर्ने पक्षहरुका सम्बन्धमा यहाँ उल्लेख गरिएको छ ।
१) बीमालेखसँग राम्ररी परिचित हुनुहोस् :
बीमित वा दाबीकर्ताको हैसियतबाट बीमा दाबीको लागी निवेदन पेश गर्नु अघि तपाईसँग भएको बीमालेखको दस्तावेज राम्ररी पढ्नुहोस् । बीमालेखको शर्त तथा सुविधाहरुमा कस्तो कस्तो अवस्थामा बीमा दाबीवापतको भुक्तानी पाइने र कस्तो अवस्थामा नपाइने भन्ने लेखिएको छ,त्यसलाई राम्ररी पढ्नुहोस् र बुझ्ने प्रयास गर्नुहोस् । बीमालेखहरुमा सर्वसाधारणले खासै प्रयोग नगर्ने बीमा क्षेत्रमै सीमित केही विशेष शब्दहरु प्रयोग गरिएका हुन्छन्, यस्तो शब्दको अर्थ जान्नको लागी तपाईले अभिकर्ता वा गुगलको सहायता लिन सक्नुहुन्छ । वा बीमा सम्बन्धमा जानकार कोही चिनेजानेका व्यक्ति छन् भने उनीहरुसँग पनि अर्थ बुझ्नको लागी मद्दत लिन सक्नुहुन्छ ।
बीमालेखमा मूल बीमालेख बाहेक पुरक करार समेत संलग्न भएको हुनसक्छ । पुरक करारले बीमितलाई मूल बीमालेखमा उल्लेख गरिएको शर्तहरुबाहेकको सेवा सुविधा वा थप रकमको दाबी भुक्तानीको ग्यारेन्टी गरेको हुनसक्छ । तसर्थ पुरक करार भए नभएको यकीन गरेर दाबी लाग्ने नलाग्ने सम्बन्धमा पूर्ण जानकारी प्राप्त गर्नुहोस् ।
२) दस्तावेज तयार पार्नुहोस् :
तपाईले बीमा दाबी सम्बन्धमा कुनै घटना वा दुर्घटनाबारे बीमा कम्पनीलाई मौखिक जानकारी दिनुभएको छ भने जानकारी दिनुभएको व्यक्तिको नाम, पद, सम्पर्क गरेको मिति र तपाईले जानकारी दिएको विषय टिपोट गरेर राख्नुहोस् । यसबाहेक बीमा कार्यालयमा तपाईले लिखित निवेदन दिनुभएको छ भने निवदेनको प्रतिलिपि आफूसँग राख्नुको साथै निवेदनको दर्ता नम्बर लिन नभुल्नुहोला ।
तपाईले बीमा कम्पनीको आधिकारिक वेबसाइटमा उल्लेख गरिएको इमेल ठेगानामा इमेल गरेर समेत बीमा दाबीको घटना वा दुर्घटना वा विषयबारे जानकारी गराउन सक्नुहुन्छ । यस्तो इमेल पछिसम्म तपाईले सुरक्षित राख्नुपर्छ ।
३) कागज प्रमाण पेश गर्नुहोस् :
तपाईले बीमा दाबी पूर्णरुपमा प्राप्त गर्न चाहनुहुन्छ भने बीमा कम्पनीको कर्मचारीले मागेका सम्पूर्ण कागज प्रमाणहरु दुरुस्त अवस्थामा तयार पारेर बीमा कम्पनीमा दर्ता गराउनुहोस् ।
फरक फरक किसिमको दाबीको लागी फरक फरक कागजप्रमाण आवश्यक हुन्छ । जस्तै मोटर दुर्घटनामा परेर मोटर मात्र क्षति भएको छ भने बीमा दाबीको लागी चाहिने प्रमाण र दुर्घटनामा परेर कसैको मृत्यु भएको छ भने बीमा दाबीका लागी चाहिने प्रमाणहरु फरक फरक हुन्छन् ।
- प्रहरी प्रतिवेदन
- घटना विवरण
- घटना दुर्घटना वा सवारी क्षतिसँग सम्बन्धित तस्वीर
- उपचार गर्न वा सवारी मर्मत गर्न लागेको खर्चवापतको बिल
- मर्मतको लागी ग्यारेजले दिएको लागत अनुमान वा उपचारको लागी अस्पतालले दिएको शुल्क तालिका
तपाईले निर्जीवन बीमा कम्पनीमा दाबीको निवेदन पेश गर्नुभयो भने क्षतिको अनुमान गर्नको लागी बीमा सर्वेक्षकलाई नियुक्त गर्न सक्छ । नेपालमा सर्वेक्षकहरुलाई प्रभावित पारेर आफ्नो अनुकूलको प्रतिवेदन वा राय तयार पार्नको लागी बीमा कम्पनी वा बीमित दुबैले प्रयास गर्ने अभ्यास रहँदै आएको छ । तपाईले पनि बीमा दाबी पर्याप्त प्राप्त हुने विषय सुनिश्चित गर्नको लागी सर्वेक्षकसँग सौहाद्रपूर्वक समन्वय गर्नु उपयुक्त हुनसक्छ ।
ठूला क्षतिहरुको दाबीको सम्बन्धमा सर्वेक्षकको नियुक्ति बीमित स्वयम्ले पनि गर्न सक्छ । तर यस्तो सर्वेक्षक नियुक्त गर्नुअघि बीमा कम्पनीबाट स्वीकृति लिनुपर्छ ।
तपाईले आवश्यक कागजप्रमाण सबै बुझाई सकेपछि पनि बीमा कम्पनीले स्थलगत सर्वेक्षणको साथै घटनाका प्रत्यक्षदर्शी, बीमितलाई चिनेजानेका छरछिमेकलगायतसँग पनि थप विवरण माग गर्न सक्छ । तपाईलाई पनि थप प्रश्नहरु तेस्र्याउन सक्छ,यसको लागी तयार रहनुहोला ।
जीवन बीमामा पूर्णावधिक दाबी (म्याचुरिटी बेनिफिट), आवधिक दाबी(सर्भाइल बेनिफिट) दाबी प्राप्त गर्नको लागी सक्कल बीमालेख, बीमितको नागरिकता भए पुग्छ । बीमित स्वयम् जीवित नभएको अवस्थामा ईच्छ्याइएको व्यक्ति वा नजिकको हकवालाले सक्कल बीमालेख, नाता प्रमाण, आफ्नो नागरिकता प्रमाण पत्र र बीमितको मृत्यु दर्ता प्रमाण पत्र पेश गरेर दाबी भुक्तानी प्राप्त गर्न सकिन्छ ।
तर मृत्यु दाबीको सम्बन्धमा मृत्यु दर्ता प्रमाण पत्र, घटनास्थल मुचुल्का, प्रहरी प्रतिवेदन, शवजाँच प्रतिवेदन(पोष्टमर्टम रिपोर्ट), चिकित्सकको प्रतिवेदन, नाता प्रमाण, दाबी गर्ने व्यक्तिको नागरिकता, बैंक खाता नम्बर सहित बीमा कम्पनीमा निवेदन पेश गर्नुपर्छ । बीमा गरेको छोटो समयमै बीमितको मृत्यु भएको छ भने शंकास्पद दाबीको रुपमा वर्गिकरण गरेर बीमा कम्पनीले स्थलगत अनुसन्धानलगायत कागज पत्रको विश्वसनियता लगायतको जाँच गरेर मात्र दाबी भुक्तानीको प्रकृया अघि बढाउँछ । सबै चित्त बुझ्दो भएको अवस्थामा बीमा कम्पनीले १५ दिनभित्र दाबी भुक्तानी गरिसक्नुपर्छ ।
४) सबै कागज प्रमाण प्राप्त संकलन गर्नुहोस् :
घटना वा दुर्घटना सम्बन्धमा बीमा कम्पनीले प्रायः तेश्रो पक्षबाट बीमा दाबी सम्बन्धमा प्रतिवेदन र प्रमाणहरु हात पारि सकेको हुन्छ । तपाईले बीमा कम्पनीसँग सर्वेक्षकको प्रतिवेदन, प्रहरीको घटना मुचुल्का लगायतको कागजातहरु माग्न सक्नुहुन्छ ।
५) गुनासो :
तपाईको बीमा दाबी भुक्तानी सम्बन्धमा आवश्यक अनुसन्धान पछि बीमा कम्पनीले दाबी फछ्र्यौट पूर्जा तयार पारेर तपाईको हस्ताक्षरको लागी पठाउँछ । हस्ताक्षर वा लिखित सहमति जनाउनु अघि तपाईले दाबी फछ्र्यौट पूर्जामा दाबी सम्बन्धी विस्तृत विवरण उल्लेख भए नभएको एकीन गर्नुहोस् ।
प्रायःजसो बीमा कम्पनीले बीमितलाई फछ्र्यौट पूर्जा मात्र पठाउँछन्, दाबी भुक्तानीको विस्तृत विवरण उपलब्ध गराउँदैनन् । तसर्थ तपाईले माग्नुपर्छ । र आफूले पेश गरेको दाबी र बीमा कम्पनीले स्वीकृत गरेको दाबी रकम र शिर्षकहरुसम्बन्धमा चित्त नबुझेमा दाबी सम्बन्धमा पुनर्विचार गर्नको लागी लिखित अनुरोध गर्नुहोस् । यस्तो अनुरोध इमेलमार्फत् पनि गर्न सक्नुहुन्छ ।
तपाईको अनुरोधलाई बीमा कम्पनीले सम्बोधन गर्न आनाकानी गर्यो भने तपाईले बीमा समितिमा इमेलमार्फत् वा प्रत्यक्ष उपस्थित भएर बीमा कम्पनीविरुद्ध उजुरी गर्न सक्नुहुन्छ ।
